Andorra
Andorra (ANDORRA PRENSLİĞİ):
GENEL BİLGİLER. Yüzölçümü: 453 km².
Başkenti ve en büyük kenti; Andorra-la-Vella (17 000 nüf.; 1992 tah.).
ANDORRA TOPLUM YAPISI
Nüfusu (1992 tah.): 53 000. Nüfus yoğunluğu (1992): Km²'ye 113. Nüfus dağılımı (1992): Kentlerde % 66,2, kırsal kesimde % 33,8: Yıllık nüfus artış hızı (1992):
% 0,8. Resmî dili: Katalanca. Başlıca dini:Katolik.
ANDORRA EĞİTİM VE SAĞLIK
Okuma-yazma oranı (1986): Yetişkin nüfusun % 100'ü. Üniversite sayısı: Yok. Bebek ölümü oram: Bilinmiyor. EKONOMİ. Dış ticaret (yalnızca Fransa ve İspanya'yla dış ticaret sayıları); Dışalım — 347,3 milyon dolar; dışsatım,—9,2 milyondolar.Ticaret yaptığı öteki ülkeler: Batı Almanya, Japonya. Para birimi: 1 İspanyol pesatası = 100 centimos; 1 Fransız frangı = 100 centimes. YÖNETİM. Türü: Ortak yönetim. Yasama organı: Andorra Vadileri Genel Konseyi. Yönetim bölümlemesi: 7 kilise bölgesi. ULAŞIM. Demiryolları (1985): Yok. Karayolu (1991): 220 km asfalt. Başlıca limanları: Yok. Başlıca havaalanları: Yok.
Fransa ve İspanya sınırları arasında küçük devlet. Toprakları bütünüyle Fransa ve İspanya topraklarıyla çevrili olan Andorra'nın nüfusu 53 000, başkenti Andorra-la-Vella'nınki'yse 17 000'dir.
ANDORRA YÜZEY ŞEKİLLERİ VE NÜFUS
Pirene dağlarının doğu kesiminde yer alan Andorra toprakları, yüksek dağlar ve kenarları dik vadilerden oluşur; Valira ırmağı tarafından akaçlanır. Vadilerde sıcaklıklar yazın 32 °C'a kadar yükselir; kışlarsa soğuk (ocak ayı ortalaması 0 °C dolayında) geçer ve bol kar yağar. Büyük bir otoyolla Fransa ve İspanya'ya bağlanan ülkenin, iç kesimleri de düzgün kara yollarıyla birbirine bağlanmıştır. Buna karşılık demiryolu ve havayolu yoktur.
Andorra yurttaşlarının % 60 kadarı İspanyol kökenli, % 6'sı Fransız kökenlidir; üçte biriyse, Romalılar döneminde Andozyalılar adı verilen eski bir halkın soyundan gelmektedir. Resmî dili Katalanca olan ülkede, İspanyolca ve Fransızca da yaygın biçimde konuşulur. Halkın büyük bölümü katoliktir.
ANDORRA EKONOMİSİ
Andorra topraklarının yalnızca % 4'ü tarıma elverişlidir; bu nedenle ülke Fransa ve İspanya'dan besin dışalımı yapmak zorunda kalır; yalnızca vadilerde tütün, patates; çavdar, karabuğday, az miktarda üzüm ve zeytin yetiştirilir. Her yıl Fransa ve İspanya'dan getirilerek dağ otlaklarında büyük koyun sürüleri otlatılır. Az miktarda demir, kurşun, gümüş ve şap çıkarılan ülke, üç önemli hidroelektrik santralı sayesinde İspanya'ya elektrik satmaktadır.
Yüzyıllar boyunca Andorra'daki en kârlı iş, İspanya ile Fransa arasında kaçakçılık yapmak olmuştur ve günümüzde önemli ölçüde azalmış olmasına karşın, hâlâ sürmektedir. Yakın dönemde hızla gelişen turizm, büyük farkla ülkenin başlıca gelir kaynağı haline gelmiştir. Bu gelişmelerde, 1960'lı yıllarda Andorra'nın açık pazar ilan edilmesinin yanı sıra, kış mevsiminde kayak olanakları, yaz mevsiminde avcılık ve balıkçılık olanakları sağlanmasının, çok sayıda folklor festivali düzenlenmesinin ve Les Escaldes'deki ılıcaların önemli payı vardır: Ülkeye yılda 6 milyonu aşkın turist gelmektedir. İspanyol ve Fransız paralarının resmî para sayıldıkları ülkenin kendi parası yoktur. Andorra pullarının dünyanın her yanındaki pul koleksiyoncuları tarafından satın alınması, hem önemli bir ek gelir, hem de ülkede posta hizmetlerinin parasız olmasını sağlamaktadır.
YÖNETİM VE TARİH:
1278'de İspanyol Urgel piskoposu ile Fransız Foix kontunun ortak yönetimine verilen Andorra'da, bu sistem teknik açıdan günümüzde de sürmektedir; tek fark kontun yerini, Fransa cumhurbaşkanının almış olmasıdır. Günümüzde, seçimle iş başına gelen 24 üyeli bir Genel Konsey tarafından yönetilen ülke, İspanya ve Fransa'ya vergi ödemektedir. Kadınlara oy hakkı ancak 1970'te tanınmıştır; üstelik resmî görevlere gelme hakları hâlâ yoktur. Uluslararası sorunlarda Andorra da, İsviçre gibi, bir tam yansızlık siyaseti izlemektedir.
