Antijen
Antijen, Canlı organizmalarda bağışıklık tepkileri uyarma yeteneği bulunan madde. Bir antijenin temel özelliği, organizmaya girdiği zaman zararlı etkenle birleşip, etkisiz duruma getiren antikorların üretimini sağlayan yabancı bir madde olmasıdır. Antijen çoğunlukla bir protein ya da bir polisakarittir.
Antijenler bedene giren bakteri ve virüslerde bulunurlar ve genellikle, her biri özgül bir organizmaya karşı etkilidir. Çevredeki organik moleküllerin çoğu antijen özelliği taşır. En az bir milyon kadar birbirinden farklı madde, bağışıklık tepkilerine yol açabilir.
Bakterilerde ve virüslerde bulunan antijenler, mikroorganizmaların kimliğinin tanınmasında ve sınıflandırılmasında işe yararlar; ayrıca, hastalığa yol açan madde kendileri de olabilir (sözgelimi Salmonella Vi antijeni). İnsanda antijenler, alyuvarlarda ve doku hücrelerinde bulunur, kan aktarımı ve organ aktarımları sırasında sorunlara yol açarlar. En önemli alyuvar antijenlerine ABO antijenleri adı verilir; insanların kiminde A grubu antijen, kiminde B grubu antijen, kiminde her ikisi de (AB grubu) vardır; kimindeyse hiçbiri yoktur (O grubu). İnsanlar arasında böylesine önemli antijen farklılıklar bulunması, bazı istisnalar dışında, yalnızca aynı kan grubundan olanların birbirine kan verebilmelerine yol açar.
Bireylerin doku antijenleri de birbirinden farklıdır (bunlara "doku uygunluğu antijenleri" ya da "HLA antijenleri" denir). Bu antijenler yüzünden, böbrek gibi organ aktarımlarında, verici ile alıcı arasında yakın akrabalık yoksa, organ yaşayamaz.