Bhutan
Bhutan, BHUTAN KRALLIĞI
GENEL BİLGİLER: Yüzölçümü: 47 000 km². Başkert ne en büyük kenti: Thimbu (60 000 nüf.; 1992 tah.)
TOPLUM YAPISI: Nüfusu: (1992 tah.): 1 598 000. Vj-js y oğunluğu: Km²'ye313 kişi. Nüfus dağılımı 1986): Kırsal kesimde % 95, kentlerde % 5. Yıllık nüfus artış hızı (1978-86): % 2. Resmî dİIi: Dzongka. Başlıca dinler: Buddhacılık, hindu dini. EĞİTİM VE SAĞLIK: Okuma yazma oranı (1986): Yetişkin nüfusun % 5'i. Üniversite sayısı (1987) Yok. Hastane yatak sayısı (1985): 831. Hekim sayısı (1985): 65. Ortalama ömür (1985): Erkeklerde — 47,6; kadınlarda —46,1. Bebek ölüm oranı 1986): 1 000 canlı doğumda — 139. EKONOMİ: GSMH (1989): 273 milyon dolar; kişi başına ulusal gelir: 199 dolar. Etkin nüfus dağılımı: 1986 i: Tarım — % 93; ticaret ve hizmetler — % 4; kamu görevlileri — % 2; sanayi — % 1.
Dış ticaret (1989): Dışalım 13,8 milyon dolar; dışsatım (1989) 70 milyon dolar: Ticaret yaptığı başlıca ülke: Hindistan.
Para birimi: 1 ngultrum (Nu) = 100 çetrum. YÖNETİM: Türü: Krallık. Yasama gücü: Millet Meclisi. Yönetim bölümlenmesi: 18 bölge. ULAŞIM: Demiryolları (1987): Yok. Karayolları (1984): 2 050 km. Başlıca limanları: Yok. Başlıca havaalanları: 1.
Asya'da, Doğu Himalayalar'ın güney yamaçlarında devlet. Güneyde ve doğuda Assam (Hindistandoğuda Sıkkım, kuzeyde ve batıda Tibet'le (Çin) sınırlı olan Bhutan, denize kıyısı olmayan bir krallıktır. Başkenti Thimbu'dur.
BHUTAN YÜZEY ŞEKİLLERİ
Bhutan, Himalayalar'ın,Hindistan'ın kuzey kesimindeki astropikal iklimli Ganj-Brahmaputra ovalarından basayarak apansızın yükseldikleri güney yamaçlarında yer alan dağlık bir ülkedir. Güney kesiminde Duarlar adı verilen, Himalayalar ile Hindistan ovası arasında geçişi oluşturan 16 km genişliğinde, alüvyon kumları ve çakıllarla örtülü bir yayla yer alır. Duarlar'ın kuzey kesimi 60 - 80 km genişliğinde Orta Himalayalar'ın yükseltileri 1 500 - 3 000 m arasında değişen sıraları uzanır; bu sıralar arasında, nüfusun büyük bölümününün yaşadığı kuzey-güney yönünde sıralanmış bir dizi verimli vadi yer alır. Orta Himalayalar'ın kuzeyinde, Bhutan topraklarının üçte birini kaplayan Büyük Himalayalar uzanır. Ortalama yükseltileri 3 000 m'yi geçen Büyük Himalayalar'da yükselti, Tibet sınırında 7 554 m'yi bulur.
Duarlar'da ve Orta Himalayalar'ın yükseltisi 1 050 m'nin altındaki kesimlerinde (vadiler) yağışlı astropikal iklimden yükseltileri 1 050 - 2 250 m arasında değişen kesimlerdeki kışları soğuk, yazları sıcak iklime kadar değişen nispeten ılıman iklimli bölgede nüfusun büyük bölümü toplanmıştır. Yükseltisi 2 250 m'den sürekli karlar bölgesine (4 500 m) kadar uzanan kesimde kışları çok soğuk bir iklim egemendir. Dağların güney yamaçlarına, Bengal körfezi ve Hindistan'ın kuzey kesimindeki ovalardan gelen yaz musonlarını aldıkları için 5 700-7 600 mm arasında yağış düşer.
BHUTAN TOPLUM YAPISI
Bhutan halkının % 60'ı kendilerine "Daukpas" ("ejderha halk") diyen Bhotialardan oluşur. Bhotialar dil, din ve gelenekleri bakımından Tibet halkıyla ilişkilidirler ve Bhutan'ın orta kesimlerindeki güney-kuzey yönünde uzanan vadilerin orta bölümlerinde yerleşmişlerdir. İkinci büyük topluluk olan Nepalliler, toplam nüfusun yaklaşık % 25'ini oluştururlar ve genellikle güneybatı kesimdeki yamaçların eteklerinde yaşarlar. Ülkedeki öbür topluluklar arasında az sayıda Assamlılar, doğu kesimindeki sınır kabileleri ve Monpalar adı verilen ilkel kabileler sayılabilir. Ulusal dil Dzongka'dır. Bhotiaların aşağı yukarı tümü, Tibet buddhacılığıyla yakın ilişkili olan, Drukpa mezhebindendirler. Bhutan'da pek çok manastır vardır ve 6 000'e yakın buddhacı rahip (lama) büyük saygı görürler.
BHUTAN EKONOMİSİ
Bhutan'ın ekonomisi, dünyanın en az gelişmiş ekonomilerinden biridir. Ülkenin yalnızca % 1O'undan azının tarıma elverişli olmasına karşılık, etkin nüfusun % 95'i tarımda çalışır.Başlıca tarım ürünleri pirinç, mısır,öbür tahıllar ve patatestir. Ayrıca, dışsatıma yönelik kakule, elma ve portakal yetiştirilir. Hayvancılık (yak öküzü, sığır, koyun, domuz, keçi ve kümes hayvanlan) önemli ölçüde gelişmiştir. Kâğıt yapımı, dericilik, ince metal işçiliği gibi geleneksel el sanatları dışında, sanayi gelişmemiştir. 1961 'de Hindistan'ın yardımıyla uygulanan 5 yıllık kalkınma planlarının yürürlüğe konmasından sonra, eğitimin yaygınlaştırılmasına, sağlık hizmetlerinin geliştirilmesine, yolların geliştirilmesine, hidroelektrik santrallar yapımına ağırlık verilmiş, ayrıca kereste sanayisi, madencilik, besin sanayisiyle ilgili küçük sanayi tesisleri kurulmuştur. 1980 yıllarındaysa Bhutan'ı ekonomik açıdan kendine yeterli duruma getirmeye yönelik tasarılara ağırlık verilmiş ve 1986'da hizmete giren Çuka hidroelektrik santralından elde edilen elektriğin bir bölümü Hindistan'a satılmaya başlanmıştır. Hindistan ve Nepal'le ticaret, turizm ve pulculuk (Bhutan pullan koleksiyoncular tarafından çok beğenilmektedir) da önemli gelir kaynaklarıdır.
BHUTAN DEVLET YAPISI VE KURUMLARI
Bhutan, babadan oğula geçen bir krallıktır. "Druk Gyalpo ("Ejderha Kral") unvanıyla anılan kral, devlet başkanıdır. 1907-1969'a kadar bir mutlak krallık olan ülkede.
1969'dan bu yana iktidar, hiç değilse kâğıt üstünde kral bakanlar kurulu ve millet meclisi (Tsungdu) arasında bölüşülmüştür. Meclis üyelerinin büyük bölümü kabile reisleri tarafından seçilir; kalanlar kral tarafından atanır ya da lamalar tarafından seçilir. Dışişleri, 1949 tarihli Hint-Bhutan Dostluk Antlaşması'na göre yürütülür. Buna göre, Bhutan, dış ilişkilerde Hindistan'ın öğütlerini dikkate alır,ama mutlaka uygulamak zorunda değildir. Ülkede siyasal parti yoktur.
VII. yy'dan başlayarak Tibet'e bağlanan Bhutar, 1630'da biri dinsel ("dharma raca"), öbürü sivil ("deb raca") iki önderin yönetimi altında bağımsızlığa kavuştu. 1865'ten başlayarak İngiltere'den para yardımı alan ülke, 1910'da Punaha anlaşmasıyla dışişlerinin yönetimini İngiliz Hindistanı'ına bıraktı. 1949'da İngiltere tarafından Hindistan'a verilip, 1971'de Birleşik Devletler tarafından egemen ülke olarak tanındı. Günümüzdeki kral Cigme Singye Vangçuk, 1972'de babası Cigme Dorci Vangçuk'un yerine geçmiş, ama 1974'te taç giymiştir. 1988'de 8 yaşındaki oğlu veliaht ilan edilmiştir.