Fici
Fici, Büyük Okyanus'un güney kesiminde adalar üstünde kurulu devlet. Yeni Zelanda'nın 2 100 km kuzeyinde yeralan 1 600 000 km²'lik bir alana dağılmış 800 adadan oluşan Fici (ya da Fiji), yüz yıla yakın süre İngiliz sömürgeliğinden sonra, 1970'te bağımsızlığına kavuşmuştur.
YÜZEYŞEKİLLERİ VE TOPLUM YAPISI
Yalnızca 105'ine yerleşilmiş olan Fici adalarının büyük adaları yanardağ kökenli ve ırmak vadileri dışında dağlıktır; küçük adaların çoğuysa, mercan adalarıdır.
FİCİ CUMHURİYETİ
GENEL BİLGİLER. Yüzölçümü 18 274 km². Başkenti ve en büyük kenti Suva (69 665 nüf.; 1986 sayımı).
TOPLUM YAPISI. Nüfusu (1993 tah.): 800 000. Nüfus yoğunluğu: Km²'ye 43,8:kişi. Nüfus dağılımı (1993 tah.): Kentlerde % 39; kırsal kesimde %61. Yıllık nüfus artış hızı (1993 tah.): % 2. Resmi dili: İngilizce. Başlıca dinler: Hıristiyan, hindu. EĞİTİM VE SAĞLIK. Okuma yazma oranı (1986): Yetişkin nüfusun % 87'si. Üniversite sayısı (1993): 1. Hastane yatak sayısı (1990) : 1747 Hekim sayısı (1990): 300. Ortalama ömür (1992): Kadınlarda— 70; erkeklerde — 66. Bebek ölüm oranı (1992): 1 000 canlı doğumda 19. EKONOMİ. GSMH (1991 tah.): 1,3 milyar dolar; kişi başına ulusal gelir: 1 700 dolar. Etkin nüfus dağılımı (1987): Balıkçılık ve tarım — % 67; geri kalan kesimler — % 33. Dış ticaret (1991 tah.) Dışalım — 840 milyon dolar; dışsatım — 646 milyon dolar. Ticaret yapılan başlıca ülkeler: Avustralya. Yeni Zelanda, Japonya. Para birimi: 1 Fici doları—100 cent.
YÖNETİM. Türü: Cumhuriyet. Yürütme gücü: Parlamento. Yönetim bölümlenmesi: 4 il. ULAŞIM. Demiryolları (1990): Toplam 595 km. Karayolları (1989): Toplam 4 821 km. Başlıca limanları: 1. Başlıca havaalanları: 1
EKONOMİ
Fici'nin ekonomisi, temelde tarıma dayanır. Dışsatıma yönelik şekerkamışı üretimi, toplam tarım üretiminin yaklaşık % 80'ini oluşturur; öbür dışsatım ürünleri arasında hindistancevizi ve zencefil sayılabilir. İç tüketime yönelik tarım ürünlerinin başlıcaları manyoka, tatlı patates ve pirinçtir. Turizm, oldukça önemli bir ek gelir kaynağı oluşturur. Altın yatakları dışında önemli sayılabilecek yeraltı gelir kaynağı bulunmayan ülkede, sanayi gelişmemiştir ve tüketim ürünleri ile besin ve konfeksiyon sanayileriyle sınırlıdır. Dış ticaret açığının, dışsatımın çeşitlendirilmesi ve sanayiyi geliştirme yoluyla kapatılmaya çalışıldığı ülkede, açık denizde petrol araştırmalarına başlanmıştır; ayrıca, kereste üretimine yönelik çam ormanları yetiştirilmekte ve balıkçılık devlet tarafından desteklenmektedir.
DEVLET YAPISI
İlk olarak İ.Ö. 500'e doğru yerleşildiği sanılan Fici, 1643'te Hollandalı denizci Abel Tasman tarafından bulundu. XIX. yy'ın ilk yarısına kadar deniz kazalarına uğramış denizciler ile misyonerler dışında beyazların uğramadıkları adalarda, yerli kabileler arasında çekişmeler başlaması üstüne 1874'te Vita Lera'nın en büyük reisi Cakoba'nın çağrısıyla İngiliz yönetimi kuruldu ve dışsatıma yönelik şekerkamışı büyük tarım işletmeleri oluşturuldu. 10 Ekim 1970'te bağımsızlık tanınan ülkede, Mayıs 1987'de, iktidardaki Ficililerin partisi Ulusal İttifak Partisi'nin, Hintlilerin desteklediği koalisyon tarafından yenilgiye uğratılması üstüne, Ficililer ile Hintliler arasında başgösteren gerginlik, yarbay Siliveni Rabuka'nın hükümet darbesiyle sonuçlandı. Millet Meclisi darbecileri yasadışı ilan edip, genel valiyi tam yetkili saydıysa da, yeni valinin, ülkedeki bütün büyük toplulukların temsilcilerinden oluşacak bir hükümet kurma çabaları, Rabuka'nın ikinci darbesiyle kesintiye uğradı.
6 Ekim 1987'de cumhuriyet ilan, eden Rabuka, 5 Aralık 1990'da görevini sivil hükümete devretti ve hazırlanan yeni Anayasa'yla, Ficililerin Meclis'te çoğunluğu elde tutmaları (37 milletvekili Ficililerden, 27 milletvekili Hintlilerden, 6 milletvekili beyazlar ve Çinlilerden seçilecekti) kabul edildi. Mayıs 1992'de yapılan seçimlerden sonra, başbakanlığa getirilen Rabuka bir koalisyon hükümeti kurdu.