Galler
Galler, İngiltere’ nin batısında bir bölgedir. Yüzölçümü 20.768 km2, nüfusu 2.821.000’dir (1986). Başkent Cardiff’tir.
Doğal Yapı
Galler engebeli bir bölgedir. Kuzeybatıda 600-900 metre yüksekliğinde dağlar vardır. Buradaki en yüksek nokta 1.085 metre yüksekliğindeki Snowdon’dur. Bu dağlık yöre, yükseklikleri 30-210 metre arasında değişen bir kıyı şeridiyle kuşatılmıştır.
Galler’in ılıman ve nemli bir iklimi vardır. Yüksek bölgeler ve özellikle dağlık yerlerde şiddetli yağışlar ve kar fırtınaları görülür. Ortalama yıllık sıcaklık 10,4°C’dir.
Halk ve Kültür
Galliler Kelt halkındandır, yani İngiltere’nin eski yerlilerinin soyundan gelirler.
18. yüzyılın sonuna kadar hemen hemen herkesin konuştuğu Gal dili, sanayileşmenin ve iç göçlerin yaygınlaşmasıyla birlikte yerini büyük ölçüde İngilizce’ye bıraktı. Ne var ki Gal dili, Galli aydınların çabalarıyla tiyatro, sanat ve edebiyatta varlığını sürdürdü.
Kentler ve Ekonomi
Nüfusun yaklaşık üçte ikisi güneyde, Güney Galler kömür havzasında yaşar. 19. yüzyılda işletilmeye başlanan bu havza, İngiltere’nin başlıca kömür kaynağıdır.
Galler’in en büyük kentleri Cardiff, Swansea ve Newport’dur. Rhondda Vadisi bir kömür havzasıdır.
Kırsal bölgelerdeki halk tarım ve ormancılıkla, yüksek bölgelerdeki küçük çiftliklerdeyse hayvancılıkla uğraşır.
Bugün Galler’de motorlu araç üretiminden elektroniğe kadar uzanan gelişkin bir sanayi vardır. Batıdaki doğal liman Milford Haven Batı Avrupa’nın en büyük petrol rafinerilerinden ve tanker limanlarından biridir.
Kuzeydoğudaki Clvvyd kömür havzası, kömür üretiminin yanı sıra, çelik, tuğla, kimyasal madde, kâğıt ve dokuma sanayilerinin de bulunduğu bir bölgedir. Galler’in en önemli gelir kaynaklarının başında turizm gelir.
Tarih
1. yüzyılda Romalılar’ın fethettiği Galler’de Roma egemenliği 5. yüzyıla kadar sürdü. 5. yüzyılın sonunda, Anglosaksonlar Galler’e saldırdı. Bu yeni düşman karşısında, bölgede yaşayan Britonlar ve Goideller, Cymry adı altında birleşti. Onlara, “yabancılar” anlamında Galliler diyen Anglosaksonlar’dır.
6. yüzyılda Galler’de Hıristiyanlık yayıldı. 7. yüzyılda hemen hemen kesilen Anglosakson akınlarını, 9. yüzyılda başlayan İskandinav akınları izledi. Bölge küçük krallıklar arasında bölünmüştü. Bu krallıkların en güçlüleri kuzeyde Gwynedd, ortada Powys, güneyde Dyfed, Morgannwg ve Gwent’ti. Anglosaksonlar, Mercia Kralı Offa’nın hükümdarlığı (757-796) sırasında çok büyük bir kanal açarak İngiltere ile Galler arasına sınır koydular. Offa Kanalı olarak bilinen bu kanalın kalıntılarını bugün de görmek mümkündür.
Bundan sonraki üç yüzyıl içinde zaman zaman Anglosakson saldırılarına karşı birleşen Gal krallıkları İngiliz Kralı I. Edward’a karşı direnemediler ve Galler 1277’de İngiltere’nin egemenliği altına girdi. 1301’de Edward’ın oğlu Galler Prensi sanını aldı. Kral VIII. Henry’nin yönetimi sırasında çıkarılan yasalarla Galler İngiltere krallığına katıldı. Bugün İngiliz hükümetinde Galler’den sorumlu bir bakan vardır.
