Kiribati
Kiribati
KİRİBATİ CUMHURİYETİ
GENEL BİLGİLER. Yüzölçümü 712 km².Başkenti ve en büyük kenti: Tarawa (25 154 nüf.; 1990). TOPLUM YAPISI. Nüfusu (1991 tah.): 71 137; nüfus yoğunluğu: Km²'ye 100 kişi. Nüfus dağılımı (1990): Kentlerde % 35; kırsal kesimde % 65. Yıllık nüfus artış hızı (1991): % 1,6. Resmî dili: İngilizce. Başlıca dinler: Katolik, protestan.
EĞİTİM VE SAĞLIK. Okuma yazma oranı (1990): Yetişkin nüfusun % 92'si. Üniversite sayısı (1992): Yok. Hastane yatak sayısı (1986): 283. Hekim sayısı (1986): 16. Ortalama ömür: Kadınlarda —58; erkeklerde —51. Bebek ölüm oranı (1991):1 000 canlı doğumda 63.
EKONOMİ. GSMH (1990 tah.): 36,8 milyon dolar; kişi başına ulusal gelir: 525 dolar. Etkin nüfus dağılımı (1990): Tarım ve balıkçılıkl— % 71; sanayii—% 2; yapı sanayisi — % 1; ulaşım ve haberleşme.— % 3; ticaret1—% 4; devlet görevlileri ve ordu,—% 7; hizmetler — % 7. Dış ticaret (1990 tah.): Dışalım —26,7 milyon dolar; dışsatım1—5,8 milyon dolar. Ticaret yaptığı başlıca ülkeler: Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda. Para birimi: 1 Avustralya doları “100 cent.
YÖNETİM. Türü: Cumhuriyet. Yasama gücü: Millet Meclisi. Yönetim bölümlenmesi: 20 ada belediyesi.
ULAŞIM. Demiryolları (1992): Yok. Karayolları (1988): Toplam 640 km. Başlıca limanları: 3. Başlıca havalanları: 1.
Büyük Okyanus'un batı kesiminde adalar üstünde kurulu devlet. Mikronezya adalarına bağlı Kiribati adalarında yeralan ülke, eski adı Gilbert adaları (başkentin bulunduğu Taravva atolü, vb. 15 atol) olan Kiribati adalarının, Line adalarının ve Phoenix adalarının toplam 32 adası üstünde yayılır. 1975'e kadar İngiltere'nin Gilbert ve Ellice adaları sömürgesinin bir bölümünü oluşturan adalar, Ellice adalarına o tarihte bağımsızlık tanınmasından ve Tuvalu adını almalarından sonra, Kiribati adıyla bağımsızlığa kavuşmuştur.
YÜZEYŞEKİLLERİ VE İKLİM
Bütün adalar yükseltileri 4 m'yi aşmayan mercan oluşumlarıdır. Mercan kumlarından ve taşlardan oluşan toprak verimsizdir. Bu yüzden bitki örtüsü, palmiye türü ağaçlarla sınırlıdır.
Kiribati'de yıllık ortalama sıcaklıklar 26 °C-32 °C arasında değişir. Ekvator yakınındaki adalarda yıllık yağış tutarı 1 020 mm, en kuzeydeki ve en güneydeki adalardaysa 3 050 mm dolayındadır.
TOPLUM YAPISI VE EKONOMİ
Kiribati halkının büyük bölümü Mikronezyalılardan oluşur; adalarda ayrıca, küçük Polinezyalı ve Avrupalı azınlık toplulukları da yaşar. Her yıl birçok kişi, iş aramak için Büyük Okyanus'taki öbür adalara göçmektedir.
Eskiden başlıca gelir kaynağı olan fosfat yatakları, Banaba adasının 1979'dan başlayarak özerklik istemesi ve uzun çekişmelerden sonra bağımsızlığını ilan etmesi sonucunda, bu önemli gelir kaynağından yoksun kalmıştır ve günümüzde başlıca dışsatım ürününü hindistancevizi içi oluşturmaktadır. Hükümet sanayi, el sanatları, turizm ve sanayi ölçekli balıkçılığı destekleyerek ekonomiyi çeşitlendirmeye uğraşmaktadır.
TARİH VE DEVLET YAPISI
Kiribati adalarının ilk halkının, XIII. yy'da Samoa adalarından geldiği sanılmaktadır. 1877'den başlayarak İngiliz hükümetinin etkisine girip, sömürgeleştirilen adalar, 1979'da bağımsızlığa kavuşmuştur.
Bağımsızlıktan bu yana, üyeleri 4 yıl için genel oy sistemiyle seçilen Millet Meclisi'nin gösterdiği adaylar arasından cumhurbaşkanı, genel oy sistemiyle 4 yıl için seçilmektedir. Bağımsızlıktan hemen sonra cumhurbaşkanlığına seçilen İeremia Tabai, 1991'e kadar sürekli seçilmiş, o tarihte cumhurbaşkanlığını, seçimleri kazanan Teatao Teannaki'ye devretmiştir.