Komorlar
Komorlar
KOMORLAR FEDERAL İSLAM CUMHURİYETİ
GENEL BİLGİLER. Yüzölçümü: 1 862 km². Başkenti ve en büyük kenti: Moroni (22 000 nüf.; 1991 tah.).
TOPLUM YAPISI. Nüfusu (1991 tah.): 570 000; nüfus yoğunluğu: Km²'ye 306 kişi. Nüfus dağılımı (1989): Kentlerde % 29, kırsal kesimde % 71. Yıllık nüfus artış hızı (1991): % 3,5. Resmî dilleri: Arapça, Fransızca. Başlıca dinler: İslâm.
EĞİTİM VE SAĞLIK. Okuma yazma oranı (1989 tah.): Yetişkin nüfusun % 15'i. Üniversite sayısı (1988): Yok. Hastane yatak sayısı (1982): 813. Hekim sayısı (1982): 20. Ortalama ömür (1991): Kadınlarda — 58; erkeklerde — 54. Bebek ölüm oranı (1991): 1 000 canlı doğumda 91. EKONOMİ. GSMH (1990 tah.): 245 milyon dolar; kişi başına ulusal gelir (1990): 530 dolar. Etkin nüfus dağılımı (1982): Tarım —%80; kamu görevlileri— % 3. Dış ticaret (1988 tah.): Dışalım —41 milyon dolar; dışsatım — 16 milyon dolar. Ticaret yaptığı başlıca ülkeler: Fransa, Almanya, ABD, Kenya, Reunion, Çin. Para birimi: 1 Komor frankı = 100 centime.
YÖNETİM. Türü: Başkanlık tipi cumhuriyet. Yasama gücü: Federal Meclis. Yönetim bölümlenmesi: 3 ada.
ULAŞIM. Demiryolları (1988): Yok. Karayolları (1985 tah.): Toplam 750 km. Başlıca limanları: 1. Başlıca havaalanları: 1.
Madagaskar ile Afrika kıtası arasındaki Mozambik kanalında yeralan Komor adaları üstünde kurulu devlet. Büyük Komor, Anjouan ve Moheli (1977'de adları sırasıyla Ngazidja, Ndzouani ve Moili olarak değiştirildi) adlı üç büyük ada ile çok sayıda adacık ve kayalık üstünde yeralan Komorlar'ın başkenti Moroni, Büyük Komor adasındadır. Komor adalarının dördüncü büyük adası Mayotte, 1976'da Fransız yönetiminde kalmayı seçmiştir.
YÜZEYŞEKİLLERİ, TOPLUM YAPISI VE EKONOMİ
Büyük bölümü dağlarla kaplı olan yanardağ kökenli Komor adalarında, yeraltı gelir kaynakları yok denecek kadar azdır. Bitki örtüsü ve hayvan topluluğu Madagaskar'dakiyle aşağı yukarı aynıdır. Tropikal iklim etkisindeki ülkede, muson mevsimi kasımdan nisana kadar sürer ve yıllık yağış tutarı 109 - 551 cm arasında değişir.
Komor adaları halkı Afrikalı, Madagasgarlı ve Arap karışımı bir kökenden gelmedir. Arapça'nın resmî dil olmasına karşın, Svahili dilinin lehçelerinden biri en yaygın dildir.
Komorlar'ın ekonomisi son derece geridir ve 100 000'e yakın Komorlu, dış ülkelerde çalışmaktadır. Nüfus baskıları ciddi toprak aşınmasına ve bazı yerlerde ormanların kesilip yok edilmesine yol açmıştır. Halkın büyük bölümünün geçimini tarımla sağladığı ülkede, verimli toprakların önemli bir bölümü, vanilya, baharat, vb. dışsatım ürünlerine ayrılmıştır. Bu yüzden her yıl, besin ürünleri dışalımı yapmak zorunda kalınmaktadır ve ülke büyük ölçüde dış yardımlara bağımlıdır.
TARİH VE DEVLET YAPISI
İlk olarak Polinezyalıların, daha sonra Doğu Afrika'dan ve Arap dünyasından göçenlerin yerleştikleri Komor adaları, 1843-1886 arasında aşamalı olarak Fransız denetimi altına girip, 1912-1946 arasında Madagasgar'la birlikte genel valilik olarak yönetildi. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra içişlerinde özerklik tanınan adalarda 1974'te yapılan halkoylamasında, üç adanın halkının büyük çoğunluğu bağımsızlıktan yana oy kullanırken, Mayotte adası halkı Fransız yönetimi altında kalmayı yeğledi. Temmuz 1975'te Komorlar adıyla bağımsızlığını ilan eden adalardan Mayotte, 1976'da, Fransız egemenliği altında kalmayı seçti.
Ülkenin ilk devlet başkanlığına seçilen, Ahmet Abdullah, Ağustos 1975'te bir darbeyle devrildiyse de, 1978'de Avrupalı paralı askerlerin düzenlediği bir darbe sonucunda yeniden iktidara gelmeyi başardı. Aynı yıl yapılan halk oylamasında Komorlar'ı bir federal İslâm cumhuriyetine dönüştüren Anayasa onaylandı.
1982'de Anayasa'da yapılan değişiklikle, devlet başkanının yetkileri artırılırken, Komorlar tek partili bir devlete dönüştürüldü. 1984'te yeniden devlet başkanlığına seçilen Abdullah'ın, Kasım 1989'da bir suikastta!öldürülmesinden sonra, Fransa'nın ve Güney Afrika Cumhuriyetinin baskısı, Avrupalı paralı askerlerin ülkeden ayrılmasıyla sonuçİandı. Mart 1990'da çok partili rejime geçilen ülkede, Sait Muhammet Cohar cumhurbaşkanlığına seçildi ve Eylül 1992'de, Abdullah Ahmet'in iki oğlunun darbe girişimini bastırmayı başardı.