Zellig Sabbetai Harris
Zellig Sabbetai Harris, ABD'li dilbilimci (Balta, Ukrayna 1909). Pennsylvania Üniversitesi'nde öğrenim gören, 1947'den sonra aynı üniversitede ders veren Zellig Sabbetai Harris, dilbilimde süreçlere açık ve kesin bir nitelik vermeyi ve bilimsel tutarlığa ulaşmayı amaç alıp, öğretisini tutarlı biçimde açıkladığı Methods in Structural Linguistics (Yapısal Dilbilimde Yöntemler, 1951) adlı yapıtında bu ilkeleri uyguladı. Dilbilimsel betimlemenin en küçük birimlerin anlamına değil, sözlü dizideki dağılım olanaklarına dayandırılmasını savundu (bu nedenle öğretisine "dağılımcılık" adı da verilmektedir). Daha sonraları, önermelerin dilbilgisine ilişkin yapılarına yönelip, dönüşüm kavramını ortaya koydu ve dönüşümsel dilbilgisi çalışmalarının temelini attı.
Harris'in dönüşümsel dilbilgisi anlayışı, Chomsky'nin kuramından farklıdır. Harris, en küçük anlamlı birimleri, çevremetindeki öbür sözcüklerle ilişki kurarak, ayırır; bu birimlerin bazılarını "birleşik yapıbirim'' biçiminde toplar; sonunda, elde edilen yapıbirimleri değişkenlik sayısına ve bu değişkenlerin birbirleriyle olan ilişkilerine göre karşılaştırır. Bu çözümlemeleri tümce düzeyinde gerçekleştirip, dönüşüm kavramına yönelerek, "çekirdek tümceler" adını verdiği yalın cümle yapılarını açıklamaya çalışır; bütün karmaşık yapıların bu çekirdek cümlelerden türediğini öne sürer.
Görüldüğü gibi Chomsky'nin dönüşüm ("derin yapı''dan "yüzeysel yapı"ya geçişi sağlar ve dilbilgisinin temel öğelerinden biridir) anlayışı, Harris'te, bileşenlerin çözümlenmesi sırasında ortaya çıkan güçlükleri gidermeye, karmaşık dizileri yalın dizilere çevirmeye yarayan bir araca dönüşmüştür.
Harris'in daha sonraki çalışmaları, özellikle, söylev çözümlemesine yöneliktir. İlgilendiği temel sorun, tümce düzeyinde kullanılan dağılım yöntemlerinden, söylev düzeyinde de yararlanılıp yararlanılamayacağıdır. Sorunu, önce, çevremetinleri karşılaştırarak alıp, her tümcenin öğeleri arasında bir eşdeğerlik sınıflaması yapar; bazı tümceleri daha yalın yapılara indirgemek amacıyla dönüşümler gerçekleştirmeye çabalar.
Öbür yapıtları: String Analysis of Sentence Structure (Tümce Yapısının Çözümlenmesi, 1962), Discourse Analysis Reprints (Konuşmanın Çözümlenmesi, 1963), Mathematical Structures of Language Dilin Matematiksel Yapıları, 1967), vb.