ALMANYA FEDERAL CUMHURİYETİ
Batı Almanya olarak da bilinen Almanya Federal Cumhuriyeti kuzeyde Kuzey Denizi, Danimarka ve Baltık Denizi, doğuda Alman Demokratik Cumhuriyeti, güneyde Avusturya ve İsviçre, batıda ise Fransa, Lüksemburg, Belçika ve Hollanda ile çevrelenmiştir.
ALMANYA FEDERAL CUMHURİYETİ'NE İLİŞKİN BİLGİLER
YÜZÖLÇÜMÜ: 248.717 km2.
NÜFUS: 60.698.000 (1987).
YÖNETİM BİÇİMİ: Federal Cumhuriyet.
BAŞKENT: Bonn.
DOĞAL YAPI: Federal Almanya beş bölgeye ayrılır: Ren, VVeser ve Elbe ırmaklarının suladığı Kuzey Almanya ovaları; orta yaylalar; güney ve batıdaki dağlık yöreler; Güney Alpler'in etekleri ve Bavyera Alpleri.
TARIM ÜRÜNLERİ VE HAMMADDELER: Buğday, arpa, çavdar, yulaf, patates, şekerpancarı, şarap, kömür, linyit, kereste, demir cevheri, potas, tuz ve ham petrol.
BAŞLICA SANAYİLER: Maden, demir-çelik, mühendislik, kimya, dokuma, kâğıt, optik aletler, elektronik aletler, otomobil, tüketim eşyaları.
ÖNEMLİ KENTLER: Berlin (Batı), Hamburg, Münih, Köln, Essen, Düsseldorf, Frankfurt, Dortmund, Stuttgart, Bonn.
Almanya Federal Cumhuriyeti’nin dağlardan ve akarsulardan oluşan doğal sınırları hemen hiç yoktur. Yalnız güneydeki Bavyera Alpleri ile Ren Irmağı’nm Basel’den Karlsruhe’ye kadar olan kesimi ve Fransa’nın kuzeyinden SSCB’nin derinliklerine kadar uzanan büyük Kuzey Avrupa Ovası’nın bir bölümü Federal Almanya’nın içinde kalır. Ovanın en önemli ırmağı Hollanda’dan denize dökülen R en’dir. Çok işlek bir suyolu olan Ren’de açık deniz gemileri Köln’e kadar ulaşabilir. Weser Irm ağı üzerinde Bremen, Elbe Irmağı üzerinde ise ülkenin önemli limanı olan Hamburg bulunur. Her iki ırmak da Kuzey Denizi’ne dökülür.
Kuzeydeki fundalık ve çam korularıyla kaplı ovalık alanın yalnızca Hannover’den Alman Demokratik Cumhuriyeti’ne kadar uzanan bölümü verimli topraklan kapsar. Ovadaki nüfus kentlerin bulunduğu yörelerde yoğunlaşmıştır.
Köln-Hannover çizgisinin güneyinde ovanın yerini ağaçlıklı tepeler, yaylalar ve bereketli vadiler alır. Önemli kömür yatakları olan Ruhr ve Saar bu bölgenin batısındadır. Güneyde, Yukarı Ren Ovası’nm verimli topraklannın doğusunda, sık çamlan ve ladinleriyle Karaorman uzanır. Tuna Irmağı Karadeniz’e ulaşıncaya kadar 2.825 kilometrelik bir yol izler. Almanya için önemli bir akarsu sayılmazsa da, Tuna Vadisi tarihte, doğudan Avrupa’ya varabilmek için başlıca yol olmuştur. Tuna, Almanya’nın güneyinden doğuya doğru akar, kuzeyinde Neckar ve Main ırmaklannın çıktığı Jura Dağlan yer alır. Neckar ve Main’in verimli vadilerinde önemli kentler kurulmuştur. Tuna’nın güneyindeki topraklar Bavyera Alpleri’ne doğru yükselerek, Zugspitze’de 2.968 m etreye ulaşır. A lm an y a’nın bu en yüksek tep esin e çıkıldığında görünüm soluk kesici güzelliktedir (bak. Bavyera).
Kuzeydeki ovalık bölgede kışlar uzun ve sert, yazlar ılımandır. Orta ve güneyde ise iklim kuzeyden pek farklı olmamakla birlikte, daha çok yağmur yağar. Ülkenin dörtte biri ormanlarla kaplıdır. Halk ağaçların değerini çok önceden kavramış olduğu için, ormancılık çok gelişmiştir. En sık rastlanan çam, ladin ve köknardan başka, kayın, meşe ve öteki sert odunlu ağaçlar yetişir. Alpler’de yabandomuzu, dağkeçisi, geyik, ceylan ve karacalara rastlanır.
Kentler, Çiftlikler, Sanayi ve Ulaşım
Almanya’nın gerek batıdaki, gerek doğudaki kentlerinin nerdeyse tümü II. Dünya Savaşı sırasında büyük yıkıma uğradı. Berlin ise savaşın son günlerindeki çarpışmalar yüzünden çok daha ağır zarar gördü. Federal Cumhuriyet’in başkenti, Ren Irmağı kıyısındaki Bonn’dur. Elbe üzerindeki Hamburg Avrupa’nın ikinci büyük limanıdır. Bavyera da Münih kenti müzeleri, sanat galerileri, tiyatroları ve birasıyla ünlüdür. Görkemli katedrali ile Ren üzerindeki Köln ve onu çevreleyen 80 kilometrelik bir alan içinde Essen, Dortmund, Düsseldorf, Duisburg, Bochum, Oberhausen, W uppertal ve Gelsenkirchen gibi önemli sanayi kentleri vardır. En batıda, Belçika sınırındaki Aachen’ın 9.-16. yüzyıllar arasında Alman krallarının törenle taç giydiği ünlü bir katedrali vardır. Main Irmağı kıyısındaki Frankfurt ise 1848’de ilk Alman parlamentosunun toplanmış olduğu önemli bir tarihsel kent ve bugün bir iş merkezidir. Güneybatının en büyük kenti olan Stuttgart’da makine ve motor üretimi yapılır. Kuzeybatıda yer alan Bremen, eski ve güzel yapılarıyla ülkenin ikinci büyük liman kentidir. Hannover eskiden 100 yıl boyunca İngiltere kralına bağlı bir devletin başkentiydi. Nürnberg ise Bavyera’da zarif kiliseleri ve eski binaları ile önemli bir sanayi merkezidir (bak. BERLİN; BONN; BREMEN; FRANKFURT; HAMBURG; KÖLN; MÜNİH).
II. Dünya Savaşı sonrasında Federal Almanya yiyecek maddeleri bakımından ABD ve Kanada gibi öteki ülkelere bağımlıydı. Daha sonra küçük Alman çiftlikleri birleştirilerek büyük çiftliklere dönüştürüldüğü ve çağdaş üretim teknikleri kullanıldığı için, günümüzde besin gereksiniminin beşte dördünü üretebiliyor. Kuzey Denizi kıyılarında, Schleswig-Holstein ve Bavyera Alpleri’nin eteklerinde çağdaş mandıralar kuruldu. Kuzeyde şekerpancarı, patates, arpa yetişir. Tarımsal üretim hayvancılıkla birlikte yürütülür. Ren yöresindeki verimli ovalarda çeşitli meyve ve sebzeler yetiştirilir. Bağlardan elde edilen üzüm, şarapçılıkta kullanılır.
Federal Cumhuriyet’te en zengin kömür yatakları Ruhr Havzası’ndadır (bak. Ruhr). Saar ve Aachen dolaylarında daha küçük kömür yatakları bulunmaktadır. Büyük bölümü elektrik enerjisi elde etmekte kullanılan yumuşak ve kahverengi linyit, Köln’ün batısındaki yataklardan çıkartılır. Bavyera Alpleri’nde ve Yukarı Ren bölgesinde hidroelektrik santralları vardır. Ülkenin kuzeyinde düşük verimli birkaç petrol kuyusu bulunmaktadır. Kullanılan petrolün önemli bir bölümü başka ülkelerden satın alınır. Demir ve başka gerekli madenler de dışardan getirtilir. Ama kereste ve ağaç ürünleri çok boldur.
Önemli demir-çelik işletmeleri ve ağır makine sanayisi batıdaki kömür yataklarının çevresinde kurulmuştur. Tersaneler ise liman kentlerindedir. 1870’lerde hızla sanayileşmeye başlayan ülkenin dört bir yanında çok sayıda fabrika göze çarpar. 1870’ten önce yapılan demiryollanyla kömür ve hammaddenin fabrikalara taşınması sağlanmıştı. Bu yüzden de İngiltere’de olduğu gibi fabrikaların kömür yataklarının bulunduğu yerlerde yapılması gerekmedi (bak. SANAYİ DEVRİMİ).
Ruhr ve güneybatıda Ren-Main bölgesi önemli sanayi merkezleridir. Ülkenin kuzey kıyılarında da sanayi işletmeleri kurulmaktadır. Alman bilim adamları ile mühendisleri deneyim ve bilgi sahibi olmalarıyla ünlüdür. İşçileri ise nitelikli ve çalışkandır. Federal Cumhuriyet dışarıya makine, kimya ürünleri, kamyon ve otomobiller, demir-çelik, metal eşya, elektrikli araç gereçler, dokuma ürünleri ve gemi gibi çeşitli mallar satar.
I. ve II. Dünya savaşlarında büyük ölçüde yıkıma uğrayan demiryolları bugün dizel ve elektrikli lokomotiflerin çalıştığı çağdaş demiryolu işletmeleri durumuna gelmiştir. Demiryollarının yolcu ve yük taşımacılığında önemli bir yeri vardır. 1930’larda yapılan ve büyük kentleri birbirine bağlayan 3.000 km uzunluğundaki karayolları (otoban) Avrupa’ nın ilk çağdaş motorlu taşıt yollarıydı. Sonra karayolu taşımacılığı daha da geliştirildi. Alman otomobil sanayisi de ünlü MercedesBenz, Volksvvagen ve BMW gibi otomobilleri üretti.
Ren Irmağı’ndan gemiyle Köln’e ulaşılabilir. Yük taşıyan mavnalar ise İsviçre sınırına kadar gider. Weser ve Elbe ırmakları da yük taşımacılığına elverişlidir. Bu ırmaklar arasında kanal bağlantıları olması Bremen, Ham burg ve Berlin’e suyolu ulaşımını sağlar.
II. Dünya Savaşı’ndan 1955’e kadar çalışmalarını durduran Alman havayolları Lufthansa, bugün dünyada önde gelen uçak şirketlerinden biridir.
Merkezi ve Yerel Yönetim
Federal Parlamento iki meclisten oluşur. Üyeleri dört yılda bir seçilen Federal Meclis (Bundestag) yasamadan sorumludur, yani yasaları yapar ve Federal hükümetin başbakanını seçer. İkinci meclis Federal Konsey’dir (Bundesrat). Federal eyaletler Federal Konsey aracılığıyla hükümette temsil edilir. Bu eyaletler Schlesvvig-Holstein, Hamburg, Aşağı Saksonya, Bremen, Kuzey Ren-Westfalya, Hessen, Renanya, Baden-Württemberg, Bavyera, Saar ve Batı Berlin’dir. Devlet başkanını Federal Parlamento seçer.
Merkezi yönetim dışişleri, ekonomi, ulaşım, iletişim ve savunmadan sorumludur. Eyalet yönetimleri ise eğitim, kültürel etkinlikler, adalet, güvenlik ve vergi yasalarından sorumludur. Yalnız vergilere ilişkin yasaların Federal Konsey’ce onaylanması gerekir.
Yaşam Biçimi
Öğrenciler eğer yükseköğrenim görmek istiyorlarsa, ortaöğrenimleri sırasında belli konularda yoğunlaşarak, olgunluk sınavına girerler. Başarırlarsa yükseköğrenime hak kazanırlar. Başka bir seçenek de öğrencilerin bilimsel ve teknik eğitimden geçtikten sonra sanayide teknik eleman olarak iş bulmasıdır. Ortaöğrenimden sonra da meslek eğitimi görülebilir. Federal Cumhuriyet’te 30’un üstünde üniversite, bilim ve teknoloji, güzel sanatlar gibi alanlarda yüksekokullar vardır.
Futbol Almanlar’ın ulusal sporlarından biridir. 1954’te ve 1974’te Dünya Kupası’nı kazanan Federal Almanya 1966 ve 1986’da dünya İkincisi oldu. Almanlar ayrıca kayak, kayakla atlama, kızakla kayma türünden kış sporlarının tümünde iddialıdırlar. Dağcılık, atletizm, yüzme, tenis, jimnastik, eltopu ve hokey de ilgi gören sporlardır.
Almanya’nın kuzeyinde ve güneyinde yaşayan halklar arasında oldukça çarpıcı farklar vardır. Katolik olan Güneyliler’in giyimleri ve mimarileri, Protestan olan Kuzeyliler’inkinden daha renkli ve süslüdür.
Alman mutfağı et ve meyve karışımı yemekleriyle ünlüdür. Bunlardan elmalı sığır çorbası, lahana salatası, tuzlayarak ekşitilmiş bir sebze yemeği olan sauerkraut ünlüdür. Salam ve sosis çeşitleri çok zengindir. 100’den fazla da ekmek çeşidi vardır. Ren bağlarında dünyanın en güzel beyaz şaraplarının yapıldığı nefis üzümler yetişir. Hochheim bağlarında ve Moselle Vadisi’nde yetişen üzümlerden de çok iyi şaraplar yapılır.
Kırsal kesimde yaşayan halk bayramlarda ve dinsel günlerde geleneksel giysilerini giyer. Bavyera köylerinde hâlâ geniş kenarlı şapkaları, uzun pelerinleri, metal düğmeli renkli yelekleri, golf pantolonları ve beyaz yün çoraplarıyla dolaşan erkekler vardır. Genç kızlar da uzun etekli işlemeli önlükleri, fistolu bluzları ve süslü başlıklarıyla erkeklere eşlik ederler.
Karnaval zamanı Bavyera ve Ren yöresinde halk dans ederek ve yiyip içerek sokaklarda eğlenir. Renkli giysiler, garip şapkalar ve maskelerle dolan sokaklar bir kostümlü balo görünümü alır. Bazı köylerde ise eylül ayının son pazar günü kabukları oyularak çeşitli figürlerle süslenmiş balkabaklarının içinde mumlar yakılır ve fener alayları düzenlenir.
Almanya’nın Reform’dan sonra Katolik ve Protestan olmak üzere dinsel bakımdan ikiye bölünmesi Alman tarihini büyük ölçüde etkilemiştir (bak. Luther, Martin; Reform). Bugün Almanya Federal Cumhuriyeti’nde halkın yarısı Katolik, yansı Protestan’dır. Ama gerek Katolikler’in, gerek Protestanların Nazi döneminde uğradıkları kıyım, onları daha önce Alman tarihinde görülmedik biçimde birbirlerine yakınlaştırmıştır (bak. Alman DEMOKRATİK CUMHURİYETİ; ALMAN EDEBİYATI; ALMAN SANATI VE MÜZİĞİ; ALMANYA).
