Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Astrokimya

  • Okunma : 1535

AstrokimyaAstronominin, evrenin kimyasal bileşenlerinin özünü ve aralarındaki etkileşimi inceleyen dalı. Evrendeki maddelerin çoğu atom ya da atom altı yapıda bulunur. Bu yüzden, kimya ilke olarak maddenin daha büyük molekül yapılarıyla ilgilendiğinden, astrokimya ayrı bir bilim dalına dönüşmüştür (bununla birlikte 1963'ten bu yana astronomlar uzayda, yıldızlar arasında, çok sayıda molekül bulunduğunu kanıtlamışlardır).

Yıldızlar arasındaki gazın yoğunluğu düşüktür: Ortalama yaklaşık her santimetreküpe (cm/3) 1 atom. Yıldızlar arası maddelerin biraraya geldiği bulutlar ya da bulutsularda, yoğunluk ortalamadan 1 000 kat ya da daha çok büyük olabilir; ama bu durumda bile, bir laboratuvarda elde edilen herhangi bir vakumdan daha kusursuz bir vakum oluşturur. Dolayısıyla bu düşük yoğunlukta, atomlar, birbirleri arasında çok ender kayar ve molekül oluşması olasılığı düşüktür. Bu yüzden, moleküllerin yıldızlararası toz taneleri yüzeylerinde oluştuğuna inanılır. Ortalamalardan çok daha fazla yoğunluklu bulutsularda, atomlar arasıra tanecikler üstünde kayar ve yüzeye yapışırlar. Tanecikler üstünde tepkimeye girip molekül oluşturabilirler.

Sıcak yıldızlar büyük ölçüde, molekülleri ayırabilen yüksek-enerjili morötesi ısınım yayarlar; ama yüksek yoğunluklu bulutsu, molekülleri oluşmalarından sonra korur. Yoğun bulutsuda, toz parçacıkları ve moleküller de, iç bölgeyi yokedici ışınımdan korur.

Yıldızlararası moleküller radyoastronomiyle ortaya çıkarılır. Karbonmonoksit (CO) ve hidroksil kökü (OH), radyoteleskopların en sık ortaya çıkarıdıkları moleküllerdir. Günümüze kadar ayrıca siyanojen (CN), silikon-monoksit (SİO), kükürt dioksit (S0/2), hidrojen siyanür (HCN), su (H/2 O), amonyak(NH,), formaldehit (HCOH) formikasit (HCOOH), siyanoasetilen (HC,N), metil alkol (CH/3 OH), metil amin (CH/3 NH/2), metil format (HCOOCH/3), etil alkol (C/2 H/5OH), vb. 60'ı aşkın (sayıya izotopları katılmamıştır) yıldızlararası molekül ortaya çıkarılmıştır. 1986'da, Halley kuyrukluyıldızını çevreleyen toz bulutu içinde de formaldehitin polimer biçimi gözlenmiştir.

Astrokimya, yıldızlararası uzaydaki koşulların anlaşılmasına katkıda bulunur. Bazı astrokimyacılar uzayda çeşitli biçimlerde organik moleküller bulunmasının, evrende yaşam olduğu konusunda bir kanıt sayılması gerektiğini ileri sürmektedirler.