Ayetullah Humeyni
Ayetullah Humeyni, İranlı din ve siyaset önderi (Humeyn, Kum yakını 1900-Tahran 1989). Birçok din adamı yetiştiren bir aileden gelen Ayetullah Humeyni, ilahiyat, fıkıh ve kelam öğrenimi görüp, 1930'dan başlayarak ilahiyat dersleri verdi. Ayetullah Kuşani ölünce (1962), İran şii topluluğunun din önderliğini üstlenip, İslâm ilkelerinden ayrılma saydığı Rıza Şah'ın reformlarına karşı çıkması üstüne sürgün edildi (1962). Türkiye, Irak, Fransa'da yaşayıp, yurt dışından şah karşıtı hareketi yöneterek, Ocak 1979'da Rıza Şah ile başbakanı Şahpur Bahtiyar'ın ülkeden ayrılmak zorunda kalmaları üstüne, Şubat 1979'da İran'a döndü. Kurulan İslâm cumhuriyetinin anayasasının kabulünden (Aralık 1979) sonra cumhurbaşkanlığına seçildi (1980).
İran'ı bir İslâm devletine dönüştürme çabaları sırasında Batı karşıtı bir siyaset izleyip, ülkedeki Batı eğitimi görmüş kesimlerin, azınlık topluluklarının ve solcu çeteci topluluklarının muhalefetini bastırdı; sert bir rejim kurarak, basına katı bir sansür uyguladı; muhalefetin, özellikle de komünist Tudeh Partisi'nin önderlerini idam ettirdi (1983). Bu arada, 1980'de başlamış İran-lrak Savaşı'nın Saddam Hüseyin devrilinceye kadar sürdürüleceğini açıkladı. Ne var ki, ülkeye çok pahalıya mal olan savaşın sonunda, ateşkes imzalamayı kabul etmek zorunda kaldı (1988). ölümünden kısa süre önce, yazar Salman Rüşdi'nin öldürülmesi fetvasını verdi.