Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Babür

  • Okunma : 610

BabürHint-Türk İmparatorluğu'nun kurucusu (Fergana 1483-Agra 1530). Fergana emiri Ömer Şeyh ölünce tahta çıkan (1494) Babür (Babur de denir; asıl adı Zahirettin Muhammet'tir),amcası sultan Ahmet, dayısı Mahmut Han ve Özbek hanı Muhammet Şeybani'yle savaştı. Kabil'i alıp (1504), Afganistan'ın dağlık kesiminde devletini kurarak, Hindistan'a sefer açtı (1505); ama Kabil'de ayaklanma çıkınca geri döndü (1506). Şeybani Han'ın ölümünden sonra koruyuculuğuna sığındığı Safevilerin desteğiyle Buhara ve Semerkand'ı ele geçir-diyse(1511)de, Özbeklerin direnişi|yüzünden Kabil'e dönmek zorunda kaldı (1514). Hindistan'ın içişleriyle ilgilenerek Lahor'u aldı (1524). İbrahim Ludi'yi yenip (1526), Delhi sultanlığını yıkarak, Delhi ve Agra'ya girdi. Afgan emirlerini yenerek (1526 - 1527) Luknov'u aldı (1528). Doğu Afganlıları yenerek (1529) topraklarını Bengal'e kadar genişletti.

Yüzyıllarca sürecek bir imparatorluk kurmuş olan Babür, büyük bir devlet adamı olmasının yanı sıra, Çağatay edebiyatının da Ali Şir Nevai'den sonra en ünlü şairlerinden sayılmaktadır. Bıraktığı yapıtlardan şiir tekniğini çok iyi bildiği, sağlam bir edebiyat kültürü aldığı ve sanat beğenisinin çok gelişmiş olduğunu anlaşılmaktadır.

Başlıca yapıtları: Babürname (Anılar), Divan (ilk olarak Denison Ross tarafından 1910'da yayınlanan eksik bir nüshanın basımıdır. A. Samoyleviç, Paris'te bulunan bir nüshaya dayanarak daha büyüğünü yayınlamış [Petrograd, 1917], Fuat Köprülü'nün bulduğu ve en zengini olduğunu söylediği nüshaysa, yayımlanmamıştır), Aruz Risalesi (yapıtın önemi, Türklerin kullandığı nazım biçimleri konusunda bilgi verilmesinden gelir-1tek nüshası Paris'te Ulusal Kitaplık'tadır), Mübeyyen (fıkıhla ilgili mesnevi; eksik bir basımı, Kazan 1857), Risale-i Validiye Tercümesi(Ahrari'nin tasavvufla ilgili yapıtının Türkçe çevirisi, Milli Tetebbular Mec, s. 1, Köprülü yayını).