Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Berberiler

  • Okunma : 675

Berberiler, Kuzey Afrika'da Mısır sınırından Atlas okyanusuna, Akdeniz kıyısından Nijer'e kadar uzanan bölgede yaşayan halk topluluğu. Hami-Sami dilleri grubundan, grubun öbür dillerine benzemeyen bir dil olan Berberice'nin çeşitli biçimlerini konuşan, aralarında çok sayıda sarışına rastlanan (Kafkasya kökenli oldukları ileri sürülmüştür) Berberiler kendilerini, "özgür adam" anlamına gelen Amazigh sözcüğünün çeşitli biçimleriyle adlandırırlar. Aralarında kabile bağlarının ötesinde bir topluluk ya da etnik bütünlük duygusu yoktur. Başlıca Berberi halkları arasında Cezayir'de yaşayan Kabiliydiler, Büyük Sahra'da yaşayan Tuaregler, vb. sayılabilir.

Kesin olarak aydınlatılmayan bir yerden (büyük bir olasılıkla Yakındoğu'dan) İ.Ö. 2 000 yılına doğru Kuzey Afrika'ya göçen Berberilerin yaşadıkları bölgeler, İ.Ö. yaklaşık 600'den başlayarak sırasıyla Kartacalıların, Romalıların, Vandalların egemenliğine girdi. VII. yy'ın ikinci yarısında Kuzey Afrika'nın Aranlar tarafından fethedilmesiyle, Berberiler İslâm dinini benimseyerek, İslâm imparatorluğunun İspanya'ya kadar genişletilmesine büyük katkıda bulundular. Ama çok geçmeden hariciliği benimsemeleri sonucunda, Araplara karşı ayaklanıp (761) ayaklanmanın 761 'de bastırılmasından sonra da, yönetim açısından Abbasi halifesine bağlı küçük bağımsız krallıklar kurmayı başardılar. XI. yy'da Hilalilerin bölgeyi istila etmesinden sonra, iki büyük imparatorluk (1067-1147 arasında Murabıtlar; 1147-1269 arasında Muvahhitler) kurup,Muvahhitler imparatorluğunun yıkılmasından sonra, birbiriyle pek ilişkisi olmayan küçük kabileler halinde yaşamaya başladılar. Osmanlı egemenliği (XVI. yy.- XIX. yy.) ve Fransız sömürgeliği döneminde, Avras bölgesindeki Rif ve Atlas dağlarına sığınarak, dillerini ve geleneklerini korudular.

Günümüzde toplam nüfusları 5 milyonu aşan Berberice konuşan topluluklar Libya, Tunus, Cezayir, Fas, Moritanya ve Batı Sahra'ya dağılmış halde yaşamaktadırlar. Kendi içlerinde büyük çeşitlilik göstermelerine karşın, ortak özellikleri yerleşik (Kuzeybatı Afrika ovalarında) ya da göçebe (Büyük Sahra'da) olarak genellikle kırsal kesimde yaşamaları, geçimlerini göçebe hayvancılık ya da küçük çapta tarımla sağlamalarıdır.

Not: Berberilerden Büyük Sahra'da yaşayan Tuarenler, gerek ulaşımda, gerek beslenmede büyük ölçüde develerden yararlanırlar. Hami halklarından olan Berberilerin, Afrika'nın Akdeniz kıyılarının ilk halkı oldukları sanılmaktadır.