ÇAN KAY-ŞEK
(1887-1975), 1949’dan ölümüne kadar Tayvan’daki Milliyetçi Çin Cumhuriyeti’nin başkanıydı. Çin’in Zhejiang eyaletinde, tüccar bir ailenin oğlu olarak doğdu. Çin ve Japonya’da askeri eğitim gördü. Japonya’da harp okulu öğrencisiyken, Çin Cumhuriyetinin kurucusu olan Sun Yat-sen önderliğindeki devrimci partiye katıldı. 1925’te Sun Yat-sen’in ölümünden sonra Çin milliyetçilerinin önderi oldu.
1926-28 yılları arasında Çan Kay-Şek komutasında kuzeye doğru ilerleyen milliyetçi ordu, Çin’in denetimini ele geçirdi. Güçlü durumdaki komünistleri yönetimden uzaklaştırarak Nanking’de kendi başkanlığında yeni bir milliyetçi hükümet kurdu.
İktidarını sağlamlaştırmak amacıyla, Mao Çe-Tung önderliğindeki komünistlere karşı başlattığı amansız savaşı sürdürdü 1928’de Pekin’i ele geçirdi. 1931’de Japonya Mançurya’yı işgal ettiğinde bile iç savaş sürmekteydi. 1937’de komünistler ile milliyetçiler, büyüyen Japon tehlikesine karşı bir anlaşmaya vardıktan sonra Çan Kay-Şek birleşik cephe ordusunun başkomutanı oldu.
Çin II. Dünya Savaşı’nda Müttefik Devletler’in yanında yer aldı. Japonya’nın 1945’te teslim olmasından sonra bir koalisyon hükümeti için çalışmalar yapıldıysa da başarı sağlanamadı. Yeniden iç savaş başladı. 1946’da iç savaşı kazanan ve ülkenin büyük bölümünde egemenlik sağlayan Çin Komünist Partisi, 1949’da başkent Pekin’de Çin Halk Cumhuriyeti’ni kurdu. Çan Kay-Şek Tayvan’a kaçarak Milliyetçi Çin Cumhuriyeti adı altında yönetimini sürdürmeye çalışırken ABD’den ekonomik ve askeri destek sağladı. Çan Kay-Şek hükümeti 1971’e kadar Çin’in resmi hükümeti olarak Birleşmiş Milletler’deki üyeliğini korudu. Ne var ki, aynı yıl Birleşmiş Milletler bir oylama sonucunda Çin Halk Cumhuriyeti’ni Çin’in resmi hükümeti olarak kabul etti.
