Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Esneklik

  • Okunma : 749

EsneklikBir cismin, bir biçim değişikliğine uğradıktan sonra, biçim değişikliğine yol açmış kuvvetler ortadan kaldırıldığında kendiliğinden ilk biçimini alma yeteneği. Kauçuk bir top, yay, vb. esnek cisimlerdir. Buna karşılık yumuşak cisimler, esneklikten yoksundur ve biçim değiştirince eski duruma dönemezler. Uygulama açısından, metallerin ya da alaşımların esnekliği en ilgi çekici olaydır.

Çekilme esnekliği, sanayide büyük önem taşır, bu alandaki deneyler, silindir biçiminde metal bir deney kabının iki ucu, çekme makinesinin çeneleri arasında sıkıştırılarak yapılır. Hafif uzamalara yol açan ılımlı çekme güçleri için, metal esnektir. Daha büyük güçler uygulanırsa, biçim değişikliği kalıcı olur, yani esneklik sınırı aşılır ve metal sertleşir.

Metal telin bir ucu sabit tutulur, öbür ucuna yeterli bir güç uygulanırsa, tel burulabilir; bu güç kaldırıldığında, tel ilk konumunu yeniden alır. Buna burulma esnekliği denir. Burulma esnekliği demirde bakırdan iki kat büyüktür. Telin boyu uzadıkça burma gücü küçülür; çapı arttıkça büyür. Demir ya da kuvarstan yapılmış çok ince burma teli, birçok fizik aygıtında kullanılır. Burma çubuk, otomobil süspansiyonlarında yay görevi yapar.

Bükülme esnekliği, üçüncü bir esneklik biçimidir. Bir ucu sabit metal bir levhanın öbür ucuna bir güç uygulandığında, levha esner ve güç kaldırılınca yeniden ilk konumunu alır. Gerçekte, bu uygulamada levha ilk denge konumunu aşar; sonra geriye gelir ve olay yinelenir; yani levha titreşir. Bazı çalgılarda (armonika, klarnet, org), dillerin ve diyapazonun titreşimleri, bu tür bir esneklikten doğar. Bükülme esnekliği, şerit yaylarda (makaslarda) kullanılır; makaslar, sağlamlığı artırmak için merkezde birbirine dayanan birçok esnek levhadan oluşur ve otomobillerde kasayı tekerlek dingiline bağlarlar. Çelik yapılarda,kiriş ve putrellerin esnemesini önlemek için, bu parçalara U ya da çift T profili verilir.