Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Gitar

  • Okunma : 571

Gitar, "Perdelerine" basılarak tellerinin gerilimi değiştirilen, telli ve perdeli (parmak uçlarının bulunduğu yüzeye yerleştirilmiş metal çubuklar) çalgı. Aynı türden öbür çalgılar arasında banço ya da banjo, mandolin, balalayka ve ukulele (Hawaii gitarı) sayılabilir. İspanya da yapılmış olan tek tür gitardan, yüzyıllar boyunca yapılan değişikliklerle çeşitli tipler türemiştir: Klasik gitar, flamenko gitarı, plektrum, akustik gitar, 12 telli gitar, Hawaii gitarı, elektrogitar, vb.

Yapım. 1850'de Antonio Torres'in İspanyol gitarını değiştirerek geliştirmesinden sonra bazı gitar yapımcılarının ortaya koydukları ilkeler, daha sonra İspanya dışındaki (özellikle Alman) yapımcılar tarafından uyarlanmıştır. Bunların en önemlisi Hermann Hauser'dir. Günümüzde dünyanın çeşitli ülkelerinde birçok gitar yapımcısı vardır. Her yapımcı, Torres'in gitarını kendine göre değiştirmişse de, tümü özgün biçime sadık kalmayı çalışarak, çalgının kökeninden uzaklaşmamayı amaç almışlardır.

Söz konusu biçimin temel özelliği, tellerin hemen altındaki levhanın tellerle birlikte titreşerek, bu titreşimi koruması ve sürdürmesidir. Gitar yapımında kullanılacak ağaçları bilimsel yoldan belirleyip daha iyi gitarlar üretmek için çalışmalar yapılmış, ama en iyi sonucun, geleneksel olarak kullanılan ağaçlarla alındığı görülmüştür: Alınlık (ses tahtası) için ladin; arkalar ve yanlar için pelesenk ya da maun; perde bölümünde abanoz; sap için Küba sediri. Köprü genellikle pelesenkten yapılır. Arka ve yanlar için akçaağaç, çınar, algaroba ve ceviz de kullanılır; ama en iyi sonucu pelesenk verir.

Flamenko gitarının yanları ve arkası, bu gitara özgü berrak sesi elde etmek için daha gevrek bir ağaç olan selviden yapılır. Çelik telli, düz tepeli akustik gitarlann göğsü ladinden, arka ve yanlarıysa pelesenk ya da maundan yapılır. Göğüs tahtası bu gitarlarda, klasik gitardakinden daha sağlam ve daha yalındır. En iyi çello gitarların göğüsleri genellikle ladinden, yan ve arkalan akçaağaçtan yapılır. Bunlarda, yuvarlak ses deliği yerine, ince uzun eğriler biçiminde (kemandaki gibi) delikler ve biri bas teller üstünde, öbürü tiz teller üstünde iki çubuk bulunur.

Hawaii gitarı öbür gitarlardan çok farklıdır. Göğüs üste gelecek biçimde, dizlerin üstüne yatırılarak çalınır ve sesin değiştirilmesi, sap üstünde dolaştırılan bir "kapo"yla sağlanır. Kaponun bu hareketi sırasında, Hawaii gitarının kendine özgü sesi elde edilir. Sağ elde, metal ya da plastik parmak uçları takılıdır. Kaponun yan ya da dik olarak takılmasına göre çeşitli akortlar elde edilebilir. Hawaii gitarının biraz daha karmaşık bir biçimi de, "pedallı gitar" denilen türdür. Bu gitarda ses düzeni, pedal aracılığıyla ayarlanır.

Yakın dönemde rock, pop ve folk gitarcıları, bazı özel armoni dizileri yaratmak ve kişisel ya da geleneksel bazı melodileri üretmek için, farklı akortlar kullanmaya başlamışlardır. Klasik gitarda altıncı teli "re" olarak, bazen de beşinci teli "sol" olarak akort etmek alışkanlık haline gelmiştir; ama genellikle geleneksel düzen, en kullanışlı ve özgün olanıdır.