İslam Hukuku

• Okunma : 213

İslam dininin temel kaynaklarından yola çıkarak oluşturulmuş hukuk sistemine verilen addır. Arapça’da fıkıh olarak anılır.

    İslam hukuku İslam’ın yayılış süreciyle birlikte oluşmaya başlamıştır. Müslümanlar Dört Halife döneminde (632-661) birbirleriyle ilişkilerinde karşılaştıkları sorunların çözümü için ya halifeye ya da yakınlarındaki bir sahabeye (Hz. Muhammed’i görmüş, konuşmuş, din kurallarını iyi bilen kişiler) başvuruyorlardı. Ama onların da bazen aynı sorunlara farklı çözümler buldukları, birbirleriyle tartışmalara giriştikleri görüldü. Zamanla temel kaynaklarda çözümü bulunmayan, sahabelerin de görüş bildirmedikleri sorunlar ortaya çıktı. Bu durum din bilginlerini yeni yollar aramaya götürdü. Bu yollar kıyas (bir olayla ilgili yargıyı benzer bir başka olaya uygulama), rey (kişisel görüş) ve icma-i ümmet'tir (din bilginlerinin bir konuda vardıkları ortak yargı). Ama din bilginleri arasında da bu yollara ne ölçüde başvurulacağı konusunda farklı görüşler belirdi. Bundan da fıkıh mezhepleri doğdu. Şiilik zaten ayrı bir hukuk sistemi oluşturmuştu. Sünnilik ise kurucularının adlarıyla anılan Hanbeli, Hanefi, Şafii ve Maliki mezheplerine ayrıldı. Bu mezhepler görüşlerini kitaplar ve fetvalarla ortaya koydu. Kadılar (yargıç) da bunlara göre karar verdiler.

İslam Hukukunun Dalları

İslam hukuku kapsadığı alana göre farklı adlar taşıyan birçok dala ayrılmıştır. Bunların başlıcaları ibadetlerin yerine getirilmesiyle ilgili sorunlarla uğraşan ibadat; her türlü alışveriş, borç, mülkiyet ve mirasla ilgili konulan kapsayan muamelat; evlenme, boşanma ve aile ilişkileriyle uğraşan münakahat ve müfarekat; ceza hukuku demek olan ukubat; kamu hukukuyla özellikle de yönetim hukukuyla uğraşan siyasetü’ş-şeriyye; devletlerarası hukuk demek olan siyer; ahlak ve toplumsal görgü kurallarıyla ilgili konuları kapsayan âdab’tır. Kaynakları doğru yorumlayarak yargılara varmanın yollarını gösteren dala da usulü’l-fıkıh adı verilir.