İvan Pavlov
(1849-1936). Kan dolaşımı, sindirim ve koşullu refleksler konusundaki deneysel çalışmalarıyla tanınan Rus fizyoloji bilgini İvan Petroviç Pavlov, Rusya’daki Ryazan kentinde doğdu. Önce kilise okullarında din eğitimine başladı; ama bilime duyduğu ilgi daha ağır bastığı için din adamı olmaktan vazgeçerek 1870’te St. Petersburg Üniversitesi’ne (bugün Leningrad Devlet Üniversitesi) girdi. Bunu izleyen 10 yıl boyunca hayvanlarda sinir sistemi fizyolojisine ilişkin deneyler yaptı. 1883’te St. Petersburg’daki Askeri Tıp Akademisi’nde tıp doktorasını tamamladı. Aynı kentte ve Almanya’da hayvanlar üzerinde çeşitli deneyler yaptıktan sonra gene bu akademiye dönerek 1895’te fizyoloji profesörü oldu.
Pavlov’un en ünlü deneyi, köpeklerde koşullanmaya bağlı tükürük salgısı deneyidir. Bazı reflekslerin öğrenme yoluyla edinildiğini kanıtlayan Pavlov, doğuştan var olan içgüdüsel reflekslerden ayırt etmek için bunlara koşullu refleksler adını vermişti.
Bu koşullu refleksleri incelemek üzere yaptığı ünlü deneyinde, köpeklerine her yemek verişinde bir çıngırak çaldı. Yemeği gören köpeklerin tükürük salgısı doğal olarak artıyordu. Çıngırak sesinin hemen ardından kendilerine yemek verilmesine iyice alışmış olan köpekler, uzun bir süre sonra artık yemek verilmese de yalnızca çıngırak sesini duyduklarında bile tükürük salgılamaya başladılar. Kısacası, çıngırak sesine yanıt ya da tepki vermeye koşullandırılmış oldular. Pavlov bu konudaki deney ve kuramlarını Koşullu Refleksler ve Psikiyatri adlı kitabında topladı.
Sindirim konusundaki araştırmalarını da Sindirim Bezlerinin Çalışması adlı bir kitapta derleyen Pavlov, daha sonra, beynin karmaşık fizyolojisi ile koşullanma arasında bağlantı kurmaya çalıştı. Koşullanma konusunda koyduğu ilkelerden psikiyatri sorunlarının çözümünde yararlanılabileceğine inanıyordu.
Bütün yaşamı boyunca pek çok ödül alan Pavlov, sindirim fizyolojisine ilişkin değerli çalışmaları nedeniyle de 1904 Nobel Fizyoloji ya da Tıp Ödülü’yle onurlandırıldı.
