Mary (İskoçya Kraliçesi)
(1542-1587). Doğuştan İskoçya, evlilik yoluyla da Fransa kraliçesi olan Mary, Katolik Kilisesi’nce İngiltere’nin yasal kraliçesi olarak kabul edilir.
İskoçya Kralı V. James ile Fransız Marie de Guise’in kızı olarak İskoçya’nın Lothian bölgesinde doğdu. Doğumundan birkaç gün sonra babası ölünce daha bir haftalık bebekken İskoçya kraliçesi ilan edildi. Beş yaşındayken yetiştirilmek üzere annesiyle birlikte Fransa’ya gönderildi. 1558’de Fransız tahtının vârisiyle evlendi. Bir yıl sonra kocası Fransa Kralı II. François adıyla tahta çıkınca Mary de Fransa kraliçesi oldu.
1560’ta II. François ölünce Mary, İskoçya’ya geri döndü ve tahtın ikinci vârisi olan kuzeni Lord Henry Stewart Darnley ile evlendi. Mary’nin İngiliz tahtında hak iddia etmesi İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth’in düşmanlığını kazanmasına neden oldu.
O dönemde İskoçya, İngiltere yanlısı reformcu Protestanlar ile Fransa yanlısı Katolikler arasında ikiye bölünmüştü. Mary’nin Katolik olması ve Fransa yanlısı bir politika izlemesi ülkedeki bölünmeyi hızlandırarak iç savaşa yol açtı. 1567’de kocası Lord Darnley öldürüldü.
Mary aynı yıl Protestan soylularınca tahttan indirilerek Loch Leven Adası’na hapsedildi, tahtını oğlu James’e bırakmak zorunda kaldı. 1568’de hapishaneden kaçtı ve bir ordu toplayarak kral naibi olan üvey kardeşi James Stevvart Moray’a savaş açtı. Langside’da yenildi ve İngiltere’ye kaçtı.
Kraliçe Elizabeth, Mary’i kocasının ölümünden sorumlu tutarak tutuklattı. Mary, 19 yıl tutsak kaldı. Mary’nin yeniden İskoçya ve İngiltere tahtına çıkmasını isteyen İngiliz Katolikler’i, Elizabeth’in kraliçeliğinin geçersiz olduğunu ileri sürüyorlardı. Mary’nin tahtı için bir tehlike oluşturduğuna inanan Elizabeth onu ortadan kaldırmak için çeşitli yollar arıyordu. Sonunda kendisine karşı hazırlanan bir suikast girişimine Mary’nin de karıştığını ileri sürdü. Mary başka ülkenin kraliçesi olmasına karşın İngiliz mahkemelerinde yargılandı ve idamına karar verildi. Oğlu I. James bu duruma kayıtsız kaldı. Mary Fotheringay Şatosu’nda idam edildi ve Peterborough Katedrali’ne gömüldü. 1612’de mezarı Westminster Abbey’e taşındı.