Adıyaman
Adıyaman, Büyük bölümü, Güneydoğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde, kuzeydeki küçük bir kesimiyse (Gerger ve Çelikhan ilçeleri) Doğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde yer alan il. Yüzölçümü 7 614 km², nüfusu 1990 sayımına göre 513 131 kişi, nüfus yoğunluğu km²'ye 67'dir. Adıyaman ili, kuzeyde Malatya, doğuda Diyarbakır, güneydoğu ve güneyde Şanlıurfa, yine güneyde Gaziantep, batıda Kahramanmaraş illeriyle çevrilidir. 9 ilçeye ayrılmıştır: Merkez, Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kahta, Samsat, Sincik, Tut.
İlin kuzeydeki bölümünü Güneydoğu Toroslar yayının "Malatya dağları" adı verilen kesimi kaplar. Güney kesimiyse, yükseltisi 800-600 m arasında değişen, vadilerle yarılmış dalgalı yaylalar görünüşündedir.
Adıyaman'ın İklimi
Adıyaman ilinde kara iklimi egemendir; yazlar sıcak, kışlar oldukça sert geçer. İl merkezindeki meteoroloji istasyonunun gözlemlerine göre, en soğuk ay (ocak) ortalaması 4,3 °C, en sıcak ay (temmuz) ortalaması 30,6 °C (18.1.1964), kaydedilmiş en yüksek sıcaklık 42,6 °C'tır (19.7.1965). Yağışlar kuzeydeki dağlık kesime doğru artar; güneye doğru azalır. İlin aşağı yukarı orta kesimlerinde yer alan Adıyaman kentinde 835 mm olan yıllık ortalama yağış, ilin kuzeyinde bazi kesimlerde 1 m'ye yaklaşır (Çelikhan'da 928 mm); bazı kesimlerdeyse 1 m'yi de aşar (Gerger'de 1 137 mm). İlin en güney kesiminde yer alan Samsat'taysa, yükseltinin etkisiyle 554 mm'ye kadar düşer. Kuzeydeki dağlık kesimde kar yağışları da önemli ölçüdedir. Ama bu kesimde kar yağışı gözlemi yapan meteoroloji istasyonları bulunmadığından, bu konuyla ilgili kesin sayılar yoktur. Söz konusu dağlık kesim ile yayla alanının geçiş kesiminde yer alan Adıyaman kentinde, ortalama kar yağışlı günler sayısı 3,4,yerin karta örtülü olduğunu günlerin sayısı ortalama olarak 6,7'dir.
Yaylada doğal bitki örtüsü bozkır (step) görünüşündedir. Su boylarında söğüt dizileri ve bazı köyler çevresinde kavaklıklar görülür. Dağlık kesimlerin bazı köşelerinde de, yer yer küçük meşe topluluklarına raslanır.
İl topraklarının, aşağı yukara tamamı denilebilecek kadar büyük bir kesimi, sularını Fırat ırmağı aracılığıyla Basra körfezine gönderir. İlin batısındaki küçük bir alan sularıysa, Aksu aracılığıyla Ceyhan ırmağına (Akdeniz) karışır. Fırat ırmağının bu ilden aldığı başlıca kollar, Taraksu, Kahta suyu, Kalburcu suyu ve Göksu'dur. Fırat ve kollarında suyun en bol olduğu mevsim ilkbahar (nisan), suların en çekilmiş olduğu mevsimse yaz sonudur (eylül).
İl sınırları içindeki başlıca göller, batıda, Gölbaşı ilçesindeki tektonik çukurda yer alır. Tespih dizisi gibi bir doğrultuda sıralanan bu göllerin (Gölbaşı gölü, Azaplı gölü, vb.) fazla suları, Ceyhan'ın kolu Aksu'ya boşalırlar.
Adıyaman'ın Ekonomisi
Adıyaman ilinde halkın geçimi, tarla ürünlerine, meyveciliğe ve hayvancılığa dayanır. Ekili-dikili alanlar, bütün il yüzeyinin dörtte biri kadar yer kaplar. En çok buğday ve arpa üretilir. Tahıl türleri arasında üçüncü sırayı mısır alır. Kahta ilçesinde, az miktarda çeltik ekilir. Baklagiller arasında mercimek önemli yer tutar. Sanayi bitkilerinden pamuk ve tütün ekimi gelişmektedir; pamuk, merkez ilçede, Besni ilçesinde ve Kahta ilçesinde yetiştirilir. Tütün, merkez ile Çelikhan ilçesinde yaygındır; "Şark tipi" adı verilen ve bazı özel nitelikleri olan bir tütün cinsi yetiştirilir.
Adıyaman ilinde çeşitli meyvecilik de yapılır. Özellikle üzüm bağları yaygındır; kurutularak değerlendirilen "Besni üzümü" çevrede ün salmıştır. Üzümden ayrıca pekmez ve pestil de yapılır (Gerger pestili); çeşitli sebze, kavun ve karpuz ekimi de geniş bir alan kaplar. Son yıllarda önem kazanan bir başka ürün, antepfıstığıdır.
Hayvan sayısı bakımından kılkeçi sayısının koyun sayısının biraz önünde olduğu görülür.
Adıyaman, yeraltı gelir kaynakları bakımından şanslı sayılabilecek illerizdendir. Çünkü petrol araştırmaları umut verici sonuçlara ulaşmıştır. İlde merkez ilçede ve Kahta ilçesinde petrol çalışmaları yapılmaktadır. Petrol dışında, il sınırları içindeki öteki madenler, pirit ve kromdur.
Sanayide büyük bir gelişmeden söz edilemez. Pamuğu çekirdeğinden ayıran birkaç atölye, un ve yağ fabrikaları dışında, ilin başlıca fabrikası, Adıyaman kentindeki dokuma fabrikasıdır.
Adıyaman'ın Ulaşımı
ULAŞIM: Adıyaman ilinde ulaşım pek gelişmemiştir. 1954'te, il olduğu sıralarda, batı sınırı yakınından geçen Fevzipaşa-Malatya demiryolu ilin başlıca ulaşım ekseni sayılırken, günümüzde karayolları, ulaşım trafiğini kendine çekmiştir. İlin önemli merkezlerle bağlantısı Gölbaşı-Adıyaman karayoluyla olur. Adıyaman'ı Diyarbakır ve Şanlıurfa'ya bağlayan yollar da, son yıllarda düzenlenmiştir.
