Alkin
Alkin, Alkenlere benzeyen, ama karbon atomları arasında üçlü bağ taşıyan organik bileşiklerin genel adı. Genel formülleri C/nH/2n-/2 olan alkinlerin en basit üyesi renksiz bir gaz olan asetilen (C/2H/2) olduğu için, alkinler grubuna "asetilen dizisi" de denir. Öbür alkinler, aynı karbon içerikli alkan köküne -in son eki getirilerek adlandırılırlar. Alkinler de alkenler gibi bileşim reaksiyonlarına girerler. Hidrojen, brom, su gibi maddeler, üçlü bağın bulunduğu yerden moleküle bağlanırlar.
Alkin Nedir
Basit bir alkenin, alkana indirgenirken bir mol H/2 almasına karşılık, propin gibi bir alkin, önce propene sonra propana çevrilirken iki mol H/2 alır.
Üçlü bağı karbon zincirinin sonunda bulunan alkinler, öbür doymamış hidrokarbonlardan, uç karbondaki hidrojen atomunun zayıf asit olmasıyla ve sodyum amiol (NaNH/2) gibi güçlü bir baz özellikli maddeyle tepkimesinde koparılabilmeleriyle ayrılır. Ticari olarak büyük miktarlarda üretilen tek alkin dizisi üyesi, asetilendir. Kireçtaşı ve kömürden, kireç (CaO) ile kok kömürünün elektrik fırınında kalsiyum karbür vermesi tepkimesiyle elde edilir.
Kalsiyum karbür suyla oda sıcaklığında tepkimeye girer. Son yıllarda asetilen, yüksek miktarda metan içeren doğal gazdan üretilmiştir. Metan yüksek sıcaklıklara (1 400 - 1 600 °C) ısıtılarak katalizlendiğinde, oldukça yüksek verimle elde edilen ürünlerden biri de, asetilendir. Sıvı durumundaki saf asetilen (kn - 83 °C) 1 cm²'ye birkaç yüz gram gelecek biçimde sıkıştırıldığında, patlayarak bozuşur.
Asetilen, oksiasetilen lambasında yakıt olarak kullanılacağından, tepkime vermeyen, gözenekli bir maddeyle kaplı silindirde basınç altında asetonda çözdürülür.
Elde edilen asetilenin yarısı, öbür organik kimyasal maddelerin üretiminde kullanılır. Polimerleştirme hızlandırıcıları üretimi için gereken asetaldehit, asetilene katalizör varlığında su eklenmesiyle oluşur. Asetilene hidrojen siyanür eklenmesiyle oluşan akrilonitril, yapay lif ve lastik yapımında kullanılır. Asetilenin gene asetilenle birleşmesi önce vinilasetileni, daha sonra kloropren ve çözücülere dayanıklı yapay neopreni oluşturur.