Alp dağları
Alp dağları, Avrupa'daki ene yaygın dağ sistemi, Fransa'nın, İtalya'nın, İsviçre'nin, Almanya'nın, Avusturya'nın, Yugoslavya'nın bir bölümünü, Liechtenstein'ın da büyük bölümünü kaplayan Alp dağları, Akdeniz kıyısında, Fransa- İtalya sınırında nispeten dar bir dağ sırası olarak başlar; Viyana'nın batısına doğru geniş bir yay biçiminde genişler. Toplam uzunlukları 965 km'yi, genişlikleriyse 200 km'yi aşan Alpler, 207 200 km²'den geniş bir alana yayılırlar.
Doruklarının ortalama yükseklikleri 1 800 - 2 400 m'dir; birçoğununkiyse 3 050 m'yi aşar. Yaklaşık 1 200 kadar dağ buzulu, 3 900 km²'lik bir alanı kaplar.
Not: Pennine Alpleri'nin doruklarından, ünlü Matterhorn, İtalya-İsviçre sınırı yakınında yükselir. Fotoğrafta ön planda görülen Alp köyü Zermatt, uluslararası bir kayak merkezidir.
Bölgedeki uygarlıklar: Tarih boyunca bu geniş dağ sırası Akdeniz ve Kuzey uygarlıkları arasında bir engel oluşturmuş, gene de uygarlıklar arası ilişki, kısmen dağlardaki geçitlerden, yüksek dağlardaki otlaklardan yararlanılarak sürmüştür. "Alpler" sözcüğü özel bir arazi niteliğini, "Alp çayırları" terimi yüksek dağlardaki otlakları dile getirir; "alp tipi" bir yaşam biçimi düşüncesinin temelinde, bu bölgede gelişmiş ekonomi ve yaşama biçimi yer alır.
Dillerin çeşitliliği de bölgenin çeşitliliğini yansıtır: Fransızca, Almanca, İtalyanca, Slovence ve Romanş dilleri. Nüfus yoğunluğu yükseltiye göre değişir. Alpler'e geçiş bölgelerinde ve geniş uzunlamasına vadilerde nüfus yoğunluğu, daha dar ve daha yalıtılmış vadilere ve doruk bölgelerine oranla daha yüksektir.
Topografya: Avrupa'daki en yeni oluşmuş sıradağ olan Alp dağları, aşınıp eski dağ kütleleri haline gelmemişler, yapı çizgilerini çok iyi korumuşlardır. Alpler'de üç bölge ayırdedilir. Billursu dağ kayaçlarından oluşan merkezi bölge; çevresinde yer alan, biri kuzeyde, öbürü güneyde iki kalkerli bölge. Birbirine paralel dağ sıralarının arasında pek çok yerde uzunlamasına vadiler yer alır.
Büyük akarsuların kalker sıraları tarafından çevrildiği ve kesildiği yerlerde çaprazlama vadilere de rastlanır. Buzul çağında, Alp buzulları bu vadileri ve çevrelerindeki düzlüklerin bir bölümünü doldurmuş, buzulların çekilmesinden sonra, geride buzultaş setleri kalmış, bunlar da Como, Maggiore ve Cenevre (Leman) gölü gibi dar göller oluşturmuşlardır.
Como gölünden başlayıp kuzeye doğru çıkarak İtalya-İsviçre sınırından, Soligen geçidinden, sonra aşağı doğru dönüp Ren vadisinden geçen ve Konstanz gölüne kadar uzanan düşsel bir çizgiyle, Alpler doğu ve batı diye iki kesime ayrılabilir. Batı Alpler daha yüksek ve daha dardırlar; daha çok buzul taşırlar ve kenarları dik vadilerle yarılmışlardır. Doğu Alpler'deyse uzunlamasına vadiler daha geniştir ve bu vadilerde çok sayıda önemli kent kurulmuştur. Mont Blanc (4 807 m) Batı Alpler'in, Bernina doruğu (4 048 m) da Doğu Alpler'in en yüksek doruklarıdır.
İklim ve akarsular: Sarplık derecesi, yamacın güneş alıp almaması ve yükselti gibi etkenler, Alpler'de karmaşık bir mikro-iklimler mozaiği oluşmasına yol açmıştır. Kuzeydoğudaki son derece sert kara iklimi ve güneydeki ılımlı Akdeniz iklimi gibi önde gelen iklim etkenleri de bunda rol oynar. Dağlar hava kütlelerini değişikliğe uğratır; bunun sonucunda doğuya doğru ilerlendikçe etkisini daha çok gösteren antisklon etkinlikleri olur. Toplam yağış miktarlarının en düşük olduğu yerler
Rhône vadisindeki Sion (580 mm) ve Fransız Alpleri'ndeki Briançon'dur; en yüksek olduğu yerlerse (2 300 mm'den çok) orta Alplerdeki dağ doruklarıdır. Sıcaklık ortalamaları ve en yüksek sıcaklıklar, yükselti arttıkça düşer. Klagenfurt'tan daha yüksekteki İnnsbruck'ta, ocak! ayı ortalaması 16 °C'tır.
Akarsular açısından Alpler, Avrupa'nın büyük bölümünü etkilerler; çünkü dağların eteklerindeki karların erimesi sonucu ortaya çıkan su, pek çok büyük ırmağı ve kollarını besler. Ren ve Rhône, Po'nun kolları olan Ticino ve Oglio, Tuna'nın en büyük kolları İnn, Salzach ve Enns, orta Alpler'den doğarlar. Bu yüzden Alpler, Atlas okyanusu, Akdeniz ve Karadeniz'e dökülen ırmaklar arasında su bölümü çizgisini oluşturur.
Bitki örtüsü ve hayvan topluluğu: Doğal bitki örtüsü katlara ayrılmıştır. Yamaçların alt kesimlerinde yaklaşık 1 370 m'ye kadar kozalaklı ormanlar yer alır; onları çıplak kayalar ve Alp çayırları katı izler, en üst katta (bulunulan bölgeye göre 2 440 - 3 050 m arası), sürekli karlar bölgesi yer alır. Çok sayıda ulusal park ve doğa koruma bölgesi dağkeçisi, altın kartal, kaya kekliği ve siyah dağ tavuğu gibi soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türler için son bir sığınak oluşturur.
