Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Avusturya Edebiyatı

  • Okunma : 1420

Avusturya EdebiyatıAynı dilde yazılmış olmaları nedeniyle, Avusturya edebiyatı çoğunlukla Alman edebiyatının bir parçası olarak ele alınır. Oysa, Avusturya'nın kültürü ve siyaseti bağımsız bir gelişme gösterdiğine göre, Avusturya edebiyatını ayrıca ele almak daha yerinde bir uygulama olacaktır. Macaristan, Romanya, Yugoslavya, Çek ve Slovak cumhuriyetlerinin Almanca konuşulan kesimlerindeki edebiyat da Avusturya edebiyatı içinde incelenecektir.

Orta Çağ Avusturya edebiyatıyla Alman edebiyatını birbirinden ayırma olanağı yoktur. Avusturya edebiyatının ilk ürünleri saray şiirleri, Alman gezginci ozanları olan minnesânger'lerin şarkıları ve yazarı bilinmeyen Nibelungenlied efsanesidir. Walther |von |der Vogelweide ince ve duyarlı aşk şiirlerinde minnesänger'lerin sanatını doruk noktasına çıkarmıştır. Nibelungenlied (yaklaşık 1200'de ortaya çıkmıştır) efsanesi, bir Toton mitosuyla saray yaşamının gerçeklerini kaynaştırmıştır. vıon Saaz adıyla da tanınan Johannes von Tepl, 1400 dolaylarında, Der Ackermann aus Böhmen [Bohemyali Çiftçi] adlı yapıtıyla İtalyan rönesansını ve hümanizmini Avusturya edebiyatına getirmiştir. Ne var ki, XVI. yy'daki dinsel oyunlar ve XVIII. yy'da Joseph Stranitsky'nin (1676'ya doğru-1726) halk oyunları bir yana bırakılırsa, bundan sonraki dönemde Avusturya edebiyatında verilen yapıtların sayısında bir azalma görülür.

XIX. yy'ın başında Napolyon'un yenilgiye uğraması ve Viyana'nın bir dünya başkenti durumuna gelmesiyle birlikte, yeniden geniş ufuklu bir edebiyat serpilip gelişmiştir. «Biedermeier yazarları» adıyla anılan yazarların yapıtları arasında Franz Grillparzer'in tarihsel oyunları, Nikolaus Lenau'nun (1802-50) şiirleri ve Adalbert Stifter'in Bohemya masalları öne çıkar. Ferdinand Raimund'un halk oyunları ve "Viyana'nın Aristofanes'i" diye adlandırılan Johann Nestroy'un yergili komedileri de önem bakımından bunlardan geri kalmaz. Avusturya tiyatrosunun, kökleri barok döneme ve İtalyan Commedia dell'larte'ye kadar inen uzun bir geleneği vardır. Viyana'da 1741'de kurulmuş olan Burgtheater, XIX. yy'da dünya çapında üne kavuşmuştur.

XIX. yy'ın ikinci yarısında gerçekçilik, -özellikle Ferdinand von Saar (1833-1906), Ludwig Anzengruber (1839-89) ve Ernst von Wildenbruch'un (1845- 1909) yapıtlarında Avusturya edebiyatına egemen olmaya başlamıştır. Bu dönemde yazarların çoğu köy öyküleri ve "bölgesel romanlar" olan Heimatroman'lar yazdılar. Anzengruber, özellikle zamanının siyasal ve toplumsal sorunları üzerinde yoğunlaştı, Wildenbruch ise yurtseverce oyunlar kaleme aldı. Saar, Viyana izlenimciliğinin öncüsüydü. Bu akımın en önemli üyeleri Arthur Schnitzler ve Hugo von Hofmannsthal olmuştur. Schnitzler psikolojik oyunları ve kısa öyküleriyle öncü yapıtlar vermiştir; Hofmannsthal ise, yüzyılın başındaki yaşam duygusunu, şiire, tiyatro oyunlarına ve operaya aktaran bir usta olarak ortaya çıkmıştır. Rainer Maria Rilke, XX. yy'ın Alman dilinde yazan en önemli şairidir. George Trakl önde gelen bir anlatımcı şiirin en güzel örneklerini vermiştir. Alman edebiyatını etkileyen diğer önde gelen AvusturyalI yazarlarsa Hermann Broch ve Stefan Zweig adlı romancılar ve yergili denemeler yazan Karl Kraus olmuştur.

Birinci Dünya Savaşı'ndan hemen önceki ve sonraki yıllarda Praglı üç yazar bütün dikkatleri üzerlerinde topladı: Franz Kafka, arkadaşı Max Brod ve romancı Franz Werfel. İki dünya savaşı arasındaki dönemde Robert Musil ve Heimito von Doderer adlı romancılar düş güçleriyle öne çıktılar. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra. İngeborg Bachmann ve Romanya doğumlu şair Paul Celan savaş edebiyatının en başarılı temsilcileridir. 1960'larda kurulan Viyana Grubu, somut şiir sanatına ve Alman lehçeleriyle şiir yazılmasından yana ağırlıklarını koyan deneyci yazarlardan oluşuyordu. Bunların arasında Friedrich Achleitner, Hans Carl Artmann ve Gerhard Rühm vardı. Daha sonraki yıllardaysa romancı ve şair Thomas Bernhard ve öncü oyun yazarı ve romancı Peter Handke büyük başarı sağlamışlardır.