Erzincan
Erzincan, Büyük kesimi Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat bölümünde yeralan,yalnızca kuzeybatısındaki Refahiye ilçesinin küçük bir kesimi Karadeniz Bölgesi'ne taşan il. Yüzölçümü 11 903 km², nüfusu 1990 sayımında 299 251, merkezi Erzincan kenti olan Erzincan ili, 9 ilçeye bölünmüştür: Merkez; Çayırlı; İliç; Kemah; Kemaliye; Otlukbeli; Refahiye; Tercan; Üzümlü.
Kuzeyde Gümüşhane ve Bayburt, doğuda Erzurum, güneydoğuda Bingöl, güneyde Tunceli, güneybatıda Malatya, batıda Sivas, kuzeybatıda Giresun illeriyle sınırlı olan Erzincan ilinin yüzey şekilleri, kuzeyde ve güneyde iki sıra halinde doğu-batı doğrultulu dağ şıraları ile bunlar arasına girmiş çukur alanlardan oluşur. İlin güneyindeki yüksek sırayı Munzur dağları oluşturur. Bu dağlar, doğuda Mercan dağlarında en yüksek noktasına ulaşır (Akbaba doruğu, 3 462 m). Munzur dağlarının kuzey eteğinde bir sıra halinde uzanan çukur alanlar dizisi, doğuda Tercan ovasıyla başlar. Bu ovanın batısında, ilin en geniş düzlüğü olan Erzincan ovası yeralır. Karasu'nun çevresinde gelişmiş olan bu ovanın tabanı, kalın bir alüvyon tabakasıyla örtülmüştür. Erzincan ovası, Sansa boğazıyla doğuya, Kemah boğazıyla batıya açılır. Kenarlarında tektonik kırıklar olduğu için, sık sık depremlerle sarsılır. Ovanın kuzeyindeki dağlar, Kuzey Anadolu dağlarının iç sıralarına bağlıdır: Çimen dağı, Sipikor dağı, Keşiş dağı, batıya doğru Refahiye dağları.
Erzincan ili, kara iklimi etkisi altındadır. Kışlar soğuk geçer ve uzun sürer. Ekim ayında donlar başlar ve nisan, hattâ bazı yıllar mayıs sonlarına kadar sürer, ilin merkezinde en soğuk ay ortalaması-3,4 °C, günümüze kadar kaydedilen en düşük sıcaklık -32,5 °C'tır (14.1.1950). Yazlar, ovalarda sıcak geçer. İl merkezinde en sıcak ay ortalaması 24,1 °C, günümüze kaydedilen en yüksek sıcaklık 40,5 °C'tır (1.8.1957). İl merkezinde 374 mm olan ortalama yağış, İliç'te 481 mm, Refahiye'de 558 mm'dir.
İl sularının büyük bölümünü Fırat'ın iki büyük kolundan biri olan Karasu toplayarak, Basra körfezine boşaltır. Refahiye ilçesindeki küçük bir alanın suları da, Kelkit ırmağı aracılığıyla Karadeniz'e boşalır. Erzincan ilinde önemli göl yoktur. Munzur dağlarının yüksek kesimlerinde ve Keşiş (Esence) dağları üstünde küçük buzul sirki göllerine raslanır.
İlin bazı dağlık kesimlerinde, seyrek olarak orman örtüsüne raslanır. Sözgelimi, Refahiye ve Tercan ilçelerinin bazı kesimleri meşe, gürgen, dişbudak ve sarıçam ormanlarıyla kaplıdır. Ovalık yerlerdeki doğal bitki örtüsü, bozkır (step) görünüşündedir.
GÜNÜMÜZDE ERZİNCAN
Cumhuriyet döneminin başlarında aynı adlı ilin merkezi olan Erzincan'ın yapılan ilk sayıma (1927) göre 16 104 olan nüfusu, 1935 sayımında da aşağı yukarı aynı kaldı (16 144). 26/27 Aralık 1939 gecesi bir depremden büyük zarar görüp (yalnızca kentte 9 189 kişi öldü, 6 601 bina bütünüyle yıkıldı, 605 bina ağır hasar gördü), depremden sonraki ilk nüfus sayımında (1940), nüfusu 12 096'ya düştü. 1945 sayımında da nüfusu pek değişmedi (12 573).
Depremden önceki kent, ovanın ortasında demiryolunun güneyinde yayılırken, depremden sonrası burası bütünüyle bırakılarak, istasyonun kuzeyinde, evleri tek katlı bir "geçici kent" kuruldu. Bu geçici kent 1940 1950 yılları arasında kullanıldıktan sonra, daha kuzeyde günümüzdeki kent kuruldu. 1950'den sonra Erzincan'ın nüfusu artarken (1950'de 18 043), alan açısından da yayılarak, ovanın kuzey kenarına dayandı. 1985'te 80 000'i aşan (82 616) nüfusu, 1990'da da 90 000'i aştı (91 772).
Önemli bir kırık (fay) çizgisi üstünde bulunduğu için tarih boyunca birçok depremle yıkılan (en önemlileri 1047,1457,1583,1666,1784,1888 ve 1939 depremleri) Erzincan kenti, 1992'de de önemli bir depremle sarsılmış ve önemli ölçüde zarar görmüştür.
EKONOMİ
Erzincan ilinde başlıca gelir kaynağı tarımdır. Tarımda en çok buğday ekilir. Tahıl ürünleri arasında ikinci sırayı arpa, üçüncü sırayı çavdar alır. Sanayi bitkilerinden yalnızca şekerpancarı yetiştirilir (şekerpancarı ekimine Erzincan Şeker Fabrikası'nın açılışından sonra başlanmıştır ve çoğu merkez ilçede üretilir). Baklagil çeşitlerinden fasulye yetiştiriciliği önemlidir. Ayrıca, özellikle Erzincan ovasında çeşitli meyve yetiştirilir. Ağaç sayısı bakımından zerdali, dut ve kayısı ilk sıralarda gelir. Merkez, Üzümlü ve Kemaliye ilçelerinde üzüm bağlan yaygındır. Üzümlü (eski adı Cimin) ilçesinin kokulu siyah üzümü ünlüdür.
Çayır ve otlakları bol olan Erzincan ilinde hayvancılık da tarımın yanı sıra önemli bir gelir kaynağıdır.
Yeraltı gelir kaynaklarının başlıcaları arasında manganez (İliç ilçesinde), krom (Çayırlı ilçesinde), demir (İliç ilçesinde) ve linyit (Kemaliye ilçesinde) yatakları ile Tercan ve Kemah ilçelerindeki tuz yatakları sayılabilir.
Sanayi kuruluşlarının en önemlileri, il merkezindeki Bez Fabrikası ile Şeker Fabrikası'dır. Ayrıca, özel kesimin bakır levha fabrikası ve tuğla-kiremit fabrikası sayılabilir. Bakırcılık, Erzincan'da öteden beri önemlidir; son yıllarda mutfak eşyası yapımından çok, bakırdan turistik eşya yapımına dönüşmüştür. Kemaliye ilçesinde Üretilen halılar da, Kemaliye ya da Eğin halısı adıyla büyük merkezlere gönderilir.
ULAŞIM:
Erzurumun ulaşımında önemli rol oynayan Haydarpaşa-Erzurum-Kars demiryolu, il topraklarından batı-doğu doğrultusunda geçer (bu hat üstünde Erzincan kenti ile İliç ve Kemah ilçe merkezlerinin istasyonları vardır). İstanbul'u İran'a bağlayan önemli karayolu da Erzincan'dan geçer.