Fyodor Mihayloviç Dostoyevskiy
Fyodor Mihayloviç Dostoyevskiy, Rus yazarı (Moskova 1821-Petersburg 1881). Petersburg'daki Mühendis Okulu'nu bitirip, çeviriyle geçimini sağlamaya koyulan Fyodor Mihayloviç Dostoyevskiy, insan mizacının acıklı karmaşıklığıyla yakından ilgilendi. Edebiyat yaşamına gerçekçi ve nükteli anlatılarla (İnsancıklar [Bednıye Ljudi]) başlayıp, 1849'da siyasal nedenlerden dolayı tutuklanarak ölüm cezasına çarptırılınca, yaşamında kökten bir değişme oldu. İdam sehpasında cezasının Sibirya'da dört yıl kürek mahkûmluğuna çevrildiğini öğrenmesinden sonraki dört yıllık çile ve acı dolu yaşamı, XIX. yy. sonlarının en büyük Rus romanlarını kaleme alan bir yazara dönüşmesine yol açtı. Sürgün dönüşünde Ölüler Evinden Hatıralar (Zapiski iz Mertvogo Doma, 1862) adlı romanında gözler önüne serdiği Sibirya'daki insanlık dışı yaşam koşulları, rejimin acımasızlığını öfkeyle anlatması, büyük yankılar uyandırdı. Yeni çar Aleksandr II bile etkilenerek, sürgün cezasında reform yapılmasını istedi.
Bütün toplum tabakalarını ilgilendiren bir araştırma yaparak toplumsal ilişkileri inceleyen Dostoyevskiy'e göre suç bir bahtsızlıktır, suç işleyen de söz gelimi Suç ve Ceza'daki (Prestupleni i Nakazani, 1866) yaşlı tefeciyi baltayla öldüren yoksul öğrenci Raskolnikov gibi mutsuz bir yaratıktır. Ama Raskolnikov, pişmanlık sayesinde kurtulacak, Sibirya'ya kadar peşinden gelen yoksul sokak kızı Sonya'ya duyduğu aşkla doğru yola dönecektir. Dinsel esinli bu romanda Dostoyevskiy, Batı düşüncesi ile tanrıtanımaz düşüncenin Rus düşüncesine zararlı saydığı etkisini sergilemiştir.
Aynı türden sorunlar, yazarın başyapıtı olarak nitelediği Karamazov Kardeşler'de (Bratja Karamazovi, 1879-1880) de ele alınmıştır. Bu şiddet dolu ve oldukça yoğun romanda Dostoyevskiy, İyi ile Kötü arasında bocalayan kendi ruhsal yapısını yansıtmıştır.
Yapıtlarında betimlemeler fazla yer tutmayan yazar, daha çok konuşmalara önem vermiş ve bu konuşmalar sırasında dinginlik arayan sıkıntılı kahramanlarının karmaşık bilinçaltını gözler önüne sermiştir.
Öteki yapıtları: Netoçka Nezvanova (1849); Stepançikovo Köyü (Selo Stepançikovo i Ego Orbitateli, 1859); Ezilenler (Unizennıye i Oskorblennıye, 1861); Kumarbaz (İgrok, 1867); Budala (İdiot, 1868); Ebedi Koca (Veşnıy Muj, 1869); Ecinniler (Besi, 1872); Delikanlı (Podrostok, 1875); Bir Yazarın Günlüğü (Dnevnik Pisatelya, 1880).