Johann Gottlieb Fichte
Johann Gottlieb Fichte, Alman filozofu (Rammenau 1762-Berlin 1814). Lessing'in yazılarından etkilenip, düşünce özgürlüğünü benimseyen Johann Gottlieb Fichte, Jena Üniversitesi'nde dinbilim öğrenimi gördükten sonra, felsefeye yöneldi. İsviçre ve Polonya'da öğretmenlik yapıp, Königsberg'e giderek (1792), Kant'ın aracılığıyla Versuch Ainer Kritik Aller Offenbbrung'u (Bütün Tanrısal Esinlerin Eleştirisi) yayınladı. Jena Üniversitesi'nde felsefe dersi verip (1794-1799), tanrıtanımazlıkla suçlanınca, Berlin'e gitmek zorunda kaldı. Erlangen (1805) ve Köningsberg'de (1806) ders verip, 1807'de Berlin'e dönerek, Alman ulusçuluğunun bildirisi sayılan Alman Ulusuna Söylev'i (Die Reden an Die Deutsche Nation, 1807-1808) yazdı. Berlin Üniversitesi rektörlüğüne atandı (1811).
Fichte'nin felsefesi hem kuramcı, hem de eylemcidir. Amacı kuram ile uygulamayı birleştirmek, geniş bir "bilim sistemi" (Wissenschaftslehre) içinde ortaya koymaktır. Kurmayı düşlediği sistem bilgi kuramını, uygulama felsefesini, hukuk felsefesini ve ahlâkı yüce bir ilkeye göre düzenleyen, daha sonraları da bir din kuramıyla tamamlanan bir sistemdir. Düşüncesi, biçimsel açıdan, mantıksal, karmaşık, güçlü bir çözümlemedir. Ona göre, felsefenin içeriği ile biçimi temelde farklıdır. İçeriği bakımından felsefe, insanın, yani gerçek bilincin çözümlemesidir. Özet olarak son derece güç bir mantıksal sistem gibi görünen felsefe, gerçekte, ortak bilincin açıklanması, varlığımızın ve amacımızın zihin aracılığıyla kavranmasıdır.
Fichte'nin felsefesinin önemli yanı, gerçeğin kuramsal aranışını ve uygulamaya elverişli bir öğretiyi (devlet kuramı ve ahlâk) tutarlı bir sistemde birleştirmesidir.
Başlıca yapıtları: Beitrâge zur Berichtigung der Urtei le des Publikums Über die Französische Revolution (Halkın Fransız Devrimi Üstüne Yargılarını Düzeltme Çabalarına Katkılar, 1793), Über den Begriff der Wissenschaftslehre (Bilim Öğretisi, T794), Crundlage des Naturrechts und Prinzipien der Wissenschaftslehre (Bilim Kuramının İlkelerine Göre Doğal Hukukun Temelleri, 1796). System der Sittenlehre Nach den Prinzipien der Wissensehaftslehre (Bilim İlkeleri Açısından Ahlâk Sistemi, 1798), Anvveisung zum Seligen Leben, oder auch die Religionslehre (Mutlu Yaşama Giriş ya da Din Öğretisi, 1806).