Neptün
Neptün, Güneş’in çevresinde dolanan dokuz büyük gezegenin, Güneş’e uzaklık bakımından sekizinci sırada yer alanıdır. Güneş’in çevresindeki bir tam dolanımmı 164,79 yılda tamamlar. Güneş’ten ortalama uzaklığı ise yaklaşık 4 milyar 494 milyon kilometredir. Neptün çıplak gözle görülemeyecek kadar soluktur. Normal bir teleskopla bakıldığında yeşilimsi küçük bir disk biçiminde görünür. Yuvarlağın kenarları dikkati çekecek ölçüde karanlıktır; bu olguya astronomi bilginleri “kenar kararması” derler.
Neptün’e Poseidon da denir. Poseidon, Eski Yunanlılar’ın deniz ve su tanrısının adıydı. Romalılar ise aynı tanrıyı Neptün olarak adlandırmışlardır. Jüpiter, Satürn ve Uranüs gibi Neptün de dev bir gezegendir. Neptün'de Dünya’dakine benzer canlıların yaşamasına elverişli koşullar yoktur. Bu gezegenin kütlesi, Dünya’nınkinin yaklaşık 17 katıdır. Yaklaşık 20.000 km çapındaki kayaç yapılı çekirdek bölümünün çevresinde 15.000 km kalınlığında bir atmosferin bulunduğu ve bu atmosferin büyük ölçüde hidrojen ile bir miktar helyum gazından oluştuğu sanılmaktadır. Atmosferin en üst bölümünde, metan gazı bulutları vardır; bu bulutlar Güneş’ten gelen kırmızı ışık ışınlarını emerek içinde tutar, ama mavi ve yeşil ışık ışınlarını yansıtır, bu nedenle de gezegen mavimsi yeşil görünür. Neptün’ün görünür yuvarlağı üzerinde zaman zaman beliren lekelerin, bu gezegenin atmosferinde oluşan dev hava sistemlerinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir.
Neptün’ün atmosferinin üst katmanları çok soğuktur ve bu kesimlerde sıcaklık —212°C dolayındadır. Ama bu sıcaklık, Güneş’ten bu kadar uzakta bulunan bir gezegen için gene de çok yüksektir. Bu çelişkiyi açıklamak için bazı astronomi bilginleri Neptün’ün atmosferinde, seralardaki cam gibi, Güneş’in ısısını tutan özel bir katman bulunduğunu; bazıları da, Neptün’ün bir iç ısı kaynağına sahip olduğunu ileri sürmektedir.
Önceleri Neptün’ün iki uydusu olduğu sanılırdı: Triton ve Nereid. Ama 1989 ortalarında bu gezegenin yanından geçen ABD uzay aracı Voyager 2, altı uydunun daha bulunduğunu ortaya çıkardı. Hatta bu yeni keşfedilen uydulardan “ 1989 N l ” olarak adlandırılanın, Triton’dan küçük, ama Nereid’den daha büyük olduğu belirlendi. Bu arada, Triton ve Nereid’e ilişkin bilgiler de yenilendi. En büyük uydu olan Triton’un çapı yaklaşık 3.800 km, Neptün'ün çevresindeki dolanım
süresi altı gün ve Neptün’ün merkezine olan ortalama uzaklığı ise 354.290 kilometredir. Üçüncü büyük uydu olan Nereid’in çapı yaklaşık 300 km, Neptün’ün çevresindeki dolanım süresi 360,2 gün ve bu gezegene olan uzaklığı 5.511.000 kilometredir. Triton, Neptün’ün çevresinde, gezegenin dönme yönünün tersi yönde dolanır. Hem Triton, hem de Nereid kayaçlardan ve donmuş metan gazı buzlarından oluşur. Triton’da çok ince bir metan gazı atmosferi de bulunur.
Neptün’ün varlığı gezegen daha keşfedilmeden önce saptanmıştı. 1840’larda İngiliz astronomi bilgini John Couch Adams ile Fransız bilgin Urbain Le Verrier, Uranüs gezegeninin yörüngesinde bazı uyumsuzlukların bulunduğunu saptamışlar, bunun bir başka gezegenin kütleçekimi etkisinden kaynaklanıyor olabileceğini düşünmüşler ve olası gezegenin yörüngesini matematiksel olarak hesaplamışlardı. Adams ulaştığı sonuçları 1841’de, Le Verrier ise 1845’te yayımladı. Alman astronom Johann Gottfried Gaile, Adams’ın ve Le Verrier’nin hesaplamalarından yararlanarak gezegeni 23 Eylül 1846’da gözlemledi. Neptün’ün uydularından Triton’u, gezegenin keşfinden bir aydan daha kısa bir süre sonra, İngiliz astronom William Lassell keşfetti; Nereid’i ise 1949’da, ABD’li astronom Gerard Kuiper ortaya çıkardı ve bu uydunun fotoğrafını çekti.
1989’da ABD uzay aracı Voyager 2, önceden planlanan bir yol üzerinde, Neptün’ün yakınından geçti ve bu ilginç mavimsi yeşil gezegene ilişkin çok değerli bilgiler gönderdi. Voyager 2, Güneş sisteminin dışına doğru yolculuğunu sürdürmektedir.
Neptün’e İlişkin Bilgiler
Güneşten Ortalama Uzaklık: 4 milyar 494 milyon km.
Yıl Uzunluğu: 164,79 Dünya günü.
Gün Uzunluğu: 15 saat 48 dakika.
Çap: 49.400 km, atmosferi ile birlikte.
Kütle: 17,2 (Dünya: 1).
Özgül Ağırlık: 1,66 (su = 1).
Dış Atmosferdeki Ortalama Sıcaklık: -212°C.
Bilinen Uydu Sayısı: 8.
