Otel ve Motel
Otel sözcüğü Fransa’da eskiden konak anlamında kullanılan hôtel'den gelir. Otel, isteyenlere para karşılığı gecelemek için oda ve istenirse yemek sağlayan ticari bir kuruluştur. Motel ise, anayollar üzerinde bulunan ve özellikle kendi taşıtlarıyla yolculuk edenlerin konakladığı bir tür oteldir.
Otellerin Tarihi
19. yüzyıl ortalarına kadar çok az insan evinden uzaklara gitmeyi göze alırdı. Yola çıkmaya cesaret edenler atla ya da posta arabasıyla yolculuk eder, yemeğe ve yatağa gereksinim duyduklarında bir handa ya da kervansarayda konaklardı.
Posta arabalarının yerini demiryolları almaya başlayınca, insanlar daha hızlı bir ulaşım aracı olan trenlerle yolculuk etmeye başladı. İstasyonların yakınında elverişli konaklama yerlerinin bulunmayışı yüzünden demiryolu şirketleri yolcuların kalabileceği, otel adını verdikleri binalar yaptılar. Bunlardan bazıları çok büyüktü. Londra’daki St. Pancras istasyonuna bağlı olarak yapılan aynı addaki otel 1871’de tamamlandı. Zamanın ünlü mimarı Sir George Gilbert Scott tarafından gotik üslupta yapılan otel görkemli kulelerle bezenmişti. 1829’da Boston’da açılan Tremont House otelinin 170 odası, 200 kişilik bir yemek salonu vardı. Bu otel müşterilerine özel odalar sunan ilk otellerden biriydi.' Önceleri müşteriler odaları başkalarıyla paylaşmak zorunda kalırdı.
19. yüzyılda ticaret ve sanayinin gelişmesiyle kent ve kasabalarda otellere gereksinim arttı. Ayrıca bazı insanların kaplıcalara ya da sağlık merkezlerine gitmek zorunda kalışı da otellerin yaygınlaşmasını etkiledi. Yolcuların birkaç haftalık bir süre için kalabilecekleri dağ, göl ya da deniz kıyısı gibi güzel görünümlü, iklimi genellikle ılık, bol güneşli, spor ve eğlence olanakları olan yerlerde dinlenme amacına yönelik oteller yapılmaya başladı.
1890’lardan sonra otellerde eğlenceler de düzenlendi. Büyük oteller nefis ve seçkin yemekler sunan özel lokantalar açtı. Bugün de pek çok otelde düğün benzeri özel törenlerin yapılabildiği büyük salonlar bulunur.
Moteller
20. yüzyıl ilerledikçe, gittikçe daha fazla insan tren yerine kendi taşıtıyla yolculuk etmeye başladı ve böylece karayollarına yakın konaklama yerlerine gereksinim duyuldu. Motel, bu gereksinimi karşılamak için ortaya çıkan bir Amerikan buluşudur. Anayol yakınında çiftliği olan bazı çiftçiler turist kampı adı altında, yaptıkları küçük evlerde yolculara konaklama olanağı sağladılar. Daha sonra bu yapılar genellikle bir orta avlu çevresinde toplanmaya başladı ve böylece moteller ortaya çıktı. 1940’larda ABD'de otellerin yaklaşık yarısı kadar motel bulunuyordu. 1970’lere gelindiğindeyse durum tersine dönmüştü. Otellerde müşterilere bir büyük yapı içinde özel odalar sağlanırken, motellerde, yakınında park yeri bulunan, yatak odası, banyo, bazen de küçük bir mutfaktan oluşan, kendi içinde yeterli birimlerin yer alması, otel ile motel arasındaki başlıca farktır. Moteller genellikle tek katlıdır ve ön kapılarından doğrudan bahçeye çıkılır.
Modern Oteller
Oteller öncelikle yolculuk edenlere hizmet vermek için kurulur. Bir otelin yeri, büyüklüğü ve konforu müşterilerin gereksinimlerine bağlıdır. Belirli saatlerde yemek veren, çeşitlilik göstermeyen bir yemek listesi ve sınırlı servis sunan küçük ve sakin oteller olduğu gibi, yüzlerce odası, zengin yemek ve içki çeşitleri, olağanüstü eğlence programları olan oteller de vardır.
Turizmden gelir sağlayan ülkelerde otellerin önemi büyüktür. Kısa bir süre önce uzak ve bilinmedik bir çok yer, modern ve konforlu otellerin hizmete girmesi sonucu gelişmiş ve aranılır duruma gelmiştir.
Günümüzde otel müşterileri yolcular ve turistlerle sınırlı değildir. Çeşitli kongre ve toplantılar otellere önemli gelir sağlar. Öyle ki, bazı yeni oteller kongre ve toplantılara hizmet verileceği göz önünde tutularak kurulmaktadır. Büyük şirketler, siyasal partiler, üniversiteler, çeşitli ulusal ve uluslararası kuruluşlar ülkenin ya da dünyanın çeşitli yörelerinden gelecek üyeleri ya da delegeleri için bu gibi otellerde toplantılar ve eğitim programları düzenler. Bu durum uluslararası turizm alanında “kongre turizmi” adı verilen bir dalın ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Modern otellerde banyolu bir yatak odasının yanı sıra bir de oturma odası bulunur. Odalar havalandırma ve merkezi ısıtma sistemlerine bağlıdır. Her odada telefon, buzdolabı, radyo ve televizyon vardır. Müşteriler ayrıca yemek ve içki gibi şeyleri telefonla odalarına getirtebilirler. Dinlenme salonu, bar, oyun salonu, havuz ve lokanta gibi bölümlerden başka berber, sauna, kitap, gazete ve çeşitli mallar satan dükkânlar ile turizm şirketleri de müşterilerin hizmetindedir.
Büyük bir otelde günde 24 saat, haftada yedi gün hizmet veren bir ekip işbaşındadır. Yüzlerce görevliden oluşan bu ekibin üyelerinin her müşteriye istediği anda, istediği hizmeti sağlayacak biçimde örgütlenmesi, aynı zamanda çalışma saatlerinin ve izin günlerinin planlanması oldukça karmaşık bir iştir.
Bir otelde yapılması gereken başlıca işler yiyecek, içecek ve temizlik gereçlerinin satın alınması, yemeklerin hazırlanması ve servisi, çantaların taşınması, odaların temizliği ve bakımı, müşteriler için oda ayrılması ve muhasebe gibi işlerdir.
Türkiye'de Oteller ve Otelcilik
Türkiye’nin ilk çağdaş oteli olan Pera Palas 1892’de açıldı. Ortakları arasında ünlü demiryolu şirketi Wagons-Lits’in de bulunduğu bu oteli gene Beyoğlu’nda açılan Tokatlıyan ve Bristol otelleri izledi. Ardından 20. yüzyıl başlarında Sirkeci’deki hanlar birer birer otele dönüştürüldü ve kentin birçok kesiminde yeni oteller açıldı. İstanbul’u önce İzmir, daha sonra da öteki Anadolu kentleri izledi.
Ankara’nın ilk modern oteli olan Ankara Palas 1928’de açıldıktan sonra Belvü Palas ve başka oteller hizmete girdi.
Türkiye’de otelciliğin asıl gelişimi 1950’ lerde başladı. İç ve dış turizmin giderek önemli ve yüksek kazançlı bir işkolu durumuna gelmesi de bu süreci hızlandırdı. 1954’te uluslararası oteller zincirinin bir halkası olan İstanbul Hilton açıldı. Sonraki yıllarda da İstanbul Sheraton, Etap Marmara ve Ankara Hilton gibi büyük oteller hizmet vermeye başladı.
1970’lerde İstanbul’da uluslararası kongrelerin giderek sıklaşması kongre turizmine hizmet verecek lüks otellerin birbiri ardı sıra kurulmasına yol açtı. Bazıları henüz yapım aşamasında olan bu otellerin çoğu yerli ve yabancı kuruluşlarca ortak olarak yapılmaktadır.
Otelciliğin bir işkolu olarak gelişimi bu alanda çalışacak personelin eğitimini de gerektirir. Türkiye’de otelcilik ve turizm eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı otelcilik ve turizm meslek liseleri ile Turizm ve Tanıtma Bakanlığı’na bağlı Otelcilik ve Turizm Eğitim Merkezleri (OTEM) tarafından yürütülür.
İlk otelcilik ve turizm meslek lisesi Ankara’da 1961-62 öğretim yılında Otelcilik Okulu adıyla açılmıştı. 1973-74 öğretim yılında bu okulların adı “Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi” olarak değiştirildi. 1983-84 öğretim yılında ise bazı derslerin öğretiminin yabancı dilde yapıldığı Anadolu otelcilik ve turizm meslek liseleri açılmaya başlandı. Ankara, İzmir ve İstanbul’da düzenlenen OTEM kurslarında kuramsal derslerin yanında bakanlığın belirlediği otellerde uygulamalı dersler de yapılmaktadır.
