Sirke Sineği
Drosophila cinsinin üyeleri olan sirke sinekleri en çok yazın manav dükkânlarının çevresinde ve süprüntü yığınlarının üstünde sürüler halinde uçuşurken görülür. Çünkü bu küçük sinekler larva evresinde maya mantarlarıyla beslendiğinden yumurtalarını yalnız çürüyen ya da mayalanmaya başlayan meyvelere bırakır. Sirke sinekleri yaygın biçimde bilimsel araştırmalara konu olmuş zararsız böceklerdir.
Drosophila üyeleri kalıtımla ilgili araştırmalar için çok uygun bir deney hayvanı olarak 1906’dan beri kullanılmaktadır. Bu sinekler laboratuvarda genellikle mısır unu, melas, agaragar (bir çeşit jelatinimsi madde) ve maya karışımından oluşan besi ortamında üretilir. Yumurtadan çıkan, solucana benzer çok küçük ve beyaz larvalar (kurtçuklar) besi ortamında oyuklar açarak dört beş gün gelişimlerini sürdürürler. Daha sonra besi ortamından çıkan kurtçukların derisi sertleşip kahverengileşerek bir pupa kılıfına dönüşür. Bu kılıfın içinde pupa evresini geçiren kurtçuk genellikle üç dört gün boyunca başkalaşmaya uğrar ve yaklaşık 6 mm uzunluğunda erişkin bir sineğe dönüşür. Sirke sineği pupa evresinin ardından 24 saat geçmeden çiftleşmeye hazır hale gelir. Bu sineklerin çiftleşmesi ile yeni kuşağın üreme olgunluğuna erişmesi arasında geçen süre yalnız 10-14 gündür. Dişi sirke sineği kısa yaşamı boyunca yüzlerce yumurta bırakır. Böylesine çok sayıda ve hızlı üremeleri sonucu birçok kuşağın kısa bir sürede gelişmesi, bilim adamlarına kalıtsal özelliklerin incelenmesinde önemli kolaylıklar sağlar.
Sirke sineklerinin üremesi bir yılda art arda 30 kuşağın incelenmesini olanaklı kılacak ölçüde hızlıdır. Aynı sayıda insan kuşağının incelenmesi için geçecek süre çoğu kez 500 yılı bile aşar. Çiftleşecek sinekler araştırmalara en uygun bireyler arasından seçilebilir. Şişenin içine alınan birkaç dişi çok kısa bir sürede binlerce sineğin üremesini sağlayacak ölçüde yumurta bırakır ve bu yumurtalar aynı gün çatlar. Bir raf ile birkaç şişe, bilim adamlarının incelemesi için gerekli tüm sinekleri barındırabilir.
Sirke sineklerinin bilim adamlarına sağladığı başka kolaylıklar da vardır. Her şeyden önce çıplak gözle incelenebilecek ölçüde iridirler. Mikroskop altında içleri açılıp incelenebilir. Kuşaklar arasında aktarılan kalıtsal özellikler görece basittir. Her hücrede tüm kalıtsal bilgiyi taşıyan kromozomlar çok iridir ve yalnız dört çiftten oluşur. Ama sayıları kaç olursa olsun, kromozomlar tüm canlılarda aynı değişmez kalıtım yasalarına uygun biçimde davranır.
Sirke sinekleri arasında kuşaktan kuşağa geçen birçok görünüş ve yapı farklılıkları vardır. Örneğin bazılarının gözleri, çoğunda olduğu gibi kırmızı değil beyazdır. Bazılarının kanatları güdük ya da alışılmadık biçim ve boyutlardadır. Bazılarının gövdesi boz yerine siyah ya da sarıdır. Kalıtımla aktarılan bu tür farklılaşmaya değişinim ya da mutasyon denir.
Kalıtım yasalarının anlaşılabilmesi için yalnız bayağı sirke sineğinde 500’ü aşkın farklı değişinim incelenmiştir.
