Termit
Bazen beyaz karınca olarak da adlandırılan termitler gerçekte hem karınca değildir, hem de çeşitli renklerde olabilir. Karıncalardan farklı olarak duyargaları kıvrık değildir. İnce bir bel bölgeleri yoktur. Ayrıca bu iki böcek grubunu birbirinden ayıran başka önemli özellikler de vardır. Karıncanın yumurtasından çıkan bacaksız larva, ince bir kılıf içinde pupa evresine girer. Daha sonra pupa kılıfından erişkin karınca çıkar. Buna karşılık, termit yumurtadan çıktığında hemen hemen tümüyle erişkin biçimindedir. Yavru başkalaşmaya uğramadan, deri değiştirerek büyümesini sürdürür. Bu gelişme biçimi termitlerin karıncalara göre çok daha ilkel böceklerden olduğunu göstermektedir. Ayrıca karıncalar ortaya çıkmadan termitlerin varlıklarını sürdürdükleri ve yaklaşık 130 milyon yıl önce günümüzdekilere çok benzeyen termitlerin yaşadıkları bilinmektedir.
Termitlerin yaklaşık 2.000 türü tanımlanmıştır. Bunların çoğu sıcak ülkelerde yaşar. Tropik bölgelerde öbür böceklerden daha bol bulundukları sanılmakla birlikte ender olarak görülürler. Bunun nedeni termitlerin yerin derinliklerinde, kütüklerin ya da bazen yüksekliği 9 metreyi aşan toprak yığınlarının içinde yaşamalarıdır. Avustralya’da yaşayan pusula termitinin (Amitermes meridionalis) kama biçimindeki yuvasının ince kenarları her zaman kuzey ve güney yönlerine bakar. Termitlerin çoğu ışıktan kaçınarak karanlıkta yaşar ve çalışır. Besin kaynağına ulaşmak için aydınlık bir yerden geçmek gerektiğinde tünel kazmayı yeğler.
Termit yuvalarında sürekli bir hareketlilik gözlenir. Karıncalarda olduğu gibi termitlerde de değişik işleri yapan gruplar vardır. Ana termitler ve erkekler üremeyi sağlar; askerler yuva içinde düzenden sorumludur ve yuvayı dıştan gelecek tehlikelere karşı korur. İşçiler ise bir termit kolonisinin en kalabalık grubudur. Bunlar yumurta ve yavruların bakımını üstlenir, anatermitleri ve erkekleri besler, yuvayı yapar, hasar gören yerleri onarır ve besinleri toplayıp biriktirir.
Termitlerin çok olduğu ülkelerde dönemsel olarak ansızın kanatlı termit sürüleri ortaya çıkar. Yuvalardan ayrılarak uçuşmaya başlayan bu termitler üreyebilen bireylerdir. Kısa süren çiftleşme uçuşunun ardından birbirlerini bularak çiftleşen bu termitler yeni koloniler oluşturmaya başlar.
Çiftleşmenin hemen ardından kanatları kopan erkek ve dişiler birlikte küçük bir yuva kazar ya da uygun bir çukurluğa yerleşir. Geleceğin ana termiti sürekli yumurtlayarak ailesini genişletmeye başlar. Önceleri yumurtalardan yalnız gözsüz ve kanatsız olan işçi termitler çıkar. Koloni çok yavaş gelişir ve gerçek boyutlarına ulaşıp farklı grupların tümüyle ortaya çıkması için yılların geçmesi gerekir. Ana termit yumurtlamaktan başka iş yapmaz ve daha çok yumurtlayabilmek için gittikçe irileşir.
Askerlerin iki tipi vardır. Bunlardan birinde baş bölümü genişlemiş, çeneler iyice gelişmiştir. Öbüründe ise başın önündeki sivri çıkıntı zehirli bir sıvının püskürtülmesini sağlar. Askerler bu donanımlarıyla yuvalarını düşmanlara, özellikle de en tehlikeli düşmanları olan karıncalara karşı savunurlar. Yuvanın temizliği çok basit bir yoldan sağlanır. Ölü termitler ve her türlü artık yuva sakinleri tarafından yenip tüketilir.
Termitler Ne Yer
Çoğu termitin başlıca besin kaynağı odundur. Yalnız doğadaki ağaçları değil, konutların ahşap bölümlerini ya da konut içlerindeki ahşaptan yapılmış eşyaları da oyarak zarar verirler. Karanlıkta harekete geçtiklerinden onlardan kurtulmak çok zordur. Masaların ayakları altından girerek yollar açarlar. Verdikleri zarar masa kırılıncaya kadar fark edilmeyebilir. Ayrıca termitlerin etkinliklerinin sonucunda çamurla kaplı çizmelerden geriye yalnızca çamurun kaldığı bilinmektedir. Termitler ahşap bir eve yerleştiklerinde çok zarara yol açarlar. Günümüzde termitlerin bulunduğu yerlere bina yapılmadan önce geniş çapta önlemler alınmaktadır.
Bütün termitler tahtayla beslenmez. Hasat termitleri açık alanlarda, yerin 6 metre altına kadar inebilen yuvalarda yaşar. Bu yuvalarda toprağın yüzeyine doğru, her yöne tüneller uzanır. Termitler başlıca besin kaynakları olan ot ve tohumları bu tünellerden yuvalarına taşır. Hasat termitleri rengi koyu olan tek termit grubudur. İşçilerinin de gözleri vardır. Bunun nedeni hasat termitlerinin alacakaranlıkta da yiyecek bulmak için dolaşmaya çıkmalarından kaynaklanır.
Bahçıvan termitler adlarını yuvalarında mantar yetiştirmelerinden alır. Bu termitler üstünde mantarları yetiştirecekleri tahta kırıntılarını toplarken çevreye büyük ölçüde zarar verebilir. Yaklaşık iğne başı iriliğinde olan mantarlar, ana termitlerle erkek ve yavruları beslemek için kullanılır. Yuvadaki öbür termitler besinlerini, mantar yetiştirdikleri yatakları oluştururken çiğnedikleri odunlardan elde ederler.
