Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

12 Eylül Harekâtı

  • Okunma : 806

12 Eylül Harekâtı, Ülkenin içine düştüğü bunalıma son vermek amacıyla, 12 Eylül 1980'de, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin emir ve komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği, yönetime müdahale eylemi. Türk siyasal yaşamında 27 Mayıs 1960 ve 12 Mart 1971 müdahalelerinden sonra ordunun üçüncü müdahalesi olan 12 Eylül Harekâtı, ülkedeki toplumsa!-ekonomik bunalımın bir iç savaşa yol açabileceği kaygısı üstüne gerçekleştirilmiştir.

1970'li yılların sonuna doğru terörün tırmanarak aşın boyutlara ulaştığı Türkiye'de, sağ ve sol grupların çatışmalarında ölenlerin sayısı 5 000 kişiyi buldu. Bu arada birçok bilim adamı, öğretmen, gazeteci de çeşitli grupların işlediği cinayetlerin kurbanı oldu. Terör olaylarına ek olarak ülkenin içine düştüğü ekonomik bunalım da toplumdaki tedirginliği her gün biraz daha artırıyordu.

Daha önceki hükümetlerin aldığı önlemler gibi, Ocak 1978'de Bülent Ecevit'in kurduğu CHP-Bağımsızlar koalisyonunun aldığı önlemler de terörü önlemede yetersiz kaldı: Sivas, Çorum, Malatva ve Kahramanmaraş'ta mezhep ayrılığı kökenli çatışmalar çıktı; yüzlerce kişi yaşamını yitirdi.

Ekim 1979'da yapılan ara seçimlerden sonra. MHP ve MSP desteğiyle güvenoyu alan Süleyman Demirel başkanlığındaki AP azınlık hükümeti de terörle başa çıkamadı. Bu dönemde ayrıca, cumhurbaşkanı seçimi konusunda yeni bir bunalım ortaya çıktı. Nisan 1980 de görev süresi dolan cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün yerine seçilecek yeni cumhurbaşkanın adı üstünde AP ile CHP anlaşmaya varamadılar Yapılan 114 tura karşın cumhurbaşkanlığı makamı boşta kaldı; buran önce çıkarılması gereken yasalar çıkarılamaz oldu.

12 Eylül 1980'de, gün geçtikçe artar, bunalımı engellemek amacıyla, Genelkurmay başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Deniz Kuvvetleri komutanı Oramral Nejat Tümer, Hava Kuvvetleri komutam Orgeneral Tahsin Şahinkaya ve Jandarma genel komutanı Orgeneral Sedat Celasun'un oluşturdukları Mili Güvenlik Konseyi (MGK), Türk Silahlı Kuvvetleri adına yönetime el koyarak parlamentoyu ve hükümeti feshetti.

Kenan Evren MGK başkanlığının yanı sıra devlet başkanlığını da üstlendi. Bütün yurtta sıkıyönetim ilan edildi. Siyasal parti, dernek ve sendikaların çalışmaları durduruldu. Parti başkanları Silahlı Kuvvetler'in gözetimi altına alındı. Emekli Deniz Kuvvetleri komutanı Bülend Ulusu başkanlığında bir hükümet kuruldu. Ekim 1981'de siyasal partiler feshedildi. Oluşturulan Kurucu Meclıs'in hazırladığı yeni Anayasa, Kasım 1982'de halk oyuna sunularak kabul edildi; aynı oylamayla Kenan Evren cumhurbaşkanı seçildi. Hazırlanan siyasal partiler yasası ve seçim yasası kabul edilerek yeni partilerle gidilen 6 Kasım 1983 genel seçimlerinde Turgut Özal'ın genel başkanlığındaki Anavatan Partisi (ANAP) oyların yüzde 45'ini aldı ve seçimlerden en büyük parti olarak çıktı. 24 Kasım 1983'te TBMM açıldı; 6 Aralık 1983'te Başkanlık Divanı'nın oluşturulmasıyla MGK'nin görevi sona erdi. 12 Aralık;1983'te de Özal, 12 Eylül 1980'den sonra seçimle iş başına gelen ilk hükümeti kurdu.