Ayrışma

• Okunma : 753

Ayrışma, Tek bir maddenin daha küçük iki parçaya ayrıldığı işlem. Kimyasal anlamda, ayrışma, bir maddenin iki yeni maddeye bölündüğü, ama bunun yanı sıra apansız tersine bir birleşmenin ortaya çıktığı ve tepkimeye girenler ile çıkanlar arasında dinamik bir dengenin kurulduğu kimyasal değişliği belirtmeye de uygulanabilir. Ters doğrultularda iki ok, dengeyi belirtir. Sözgelimi diazot tetraoksit sınırlı bir hacimde azot dioksite ayrışır ve aşağıdaki dengeyi kurar:

N/2 = 2 NO/2

Öbür ayrışma tepkimelerinin en çok tanınanları, hidrojenin iki atomlu molekülünün atomlarına ayrılışı

H/2 = 2H

ya da fosfor pentaklorürün, fosforikklorür ve klora ayrışmasıdır:

PCI/5 = PCI/3 + CI/2

1884'te Svante Arrhenius'un bulduğu iyon ayrışması kuramı ayrışma sözcüğünün anlamını çok iyi yansıtır

NaCI(suda) = Na /+(suda) + CI/-(suda)

Arrhenius tarafından açıklanan elektrolizle ayrışma kuramı, asit, baz ve tuzlar suda çözündüğünde, bileşenlerin artı elektrik yüklü pozitif iyonlara (katyon) ve eksi elektrik yüklü negatif iyonlara (anyon) ayrışmasıyla, çözelti içinde elektrik akımı iletkenliğine olanak verdiğini ortaya koymuştur. Sözgelimi aşağıdaki moleküller iyonlarına ayrılabilir

HCI = H/+ + CI/-

NaOH = Na/+ + OH/-

Na/2CO/3 = 2Na/+ + CO/3-

Çözeltide, iki elektrot içinde elektrik akımı verildiğinde, katyonlar, katodlara doğru hareket eder ve elektronları kendilerine çekerler; bu arada anyonlar anoda doğru hareket eder ve elektron verirler. Çözelti içindeki bu elektron aktarımı, elektrik devresini tamamlar. Çözeltiye, "elektrolit" adı verilir. HCI'nin elektrolizi, elektrotlarda hidrojen ve klor üretir; bu arada NaOH ve Na/2 C0/3'ün her ikisinin birden elektrolizi, elektrodlarda hidrojen ve oksijen üretir.