Böbrek hastalıkları
Böbrek hastalıkları, Böbrekler pek çok hastalıktan etkilenebilir. Bunların bazıları doğuştandırlar; bazıları denetim dışı hücre büyümesinden kaynaklanır ve ur diye adlandırılırlar. Ama büyük bölümü, fizyolojik, anatomik, metabolizmayla ilgili ya da bağışıklık sistemiyle ilgili bozuklukların ya da çevreden alınan toksik ya da enfeksiyona yol açıcı etkenlerin sonucudurlar. Doğuştan böbrek anormallikleri arasında böbreklerin boyu, biçimi ve sayısıyla (tek böbrek) ilgili olanlara oldukça sık rastlanır.
Böbreklerde yalnızca iki kötücül ur görülebilir: Genellikle yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan Wilm's uru; genellikle daha geç yaşlarda ortaya çıkan hipernefroma ya da böbrek hücresi kanseri. Her iki urda da, böbreğin dışına yayılmalarından önce cerrahi girişimde bulunulursa, hasta iyileşir. Böbreğin öteki hastalıkları arasında böbrek yumacıklarının bir streptokok enfeksiyonu ya da bir üst solunum yolu enfeksiyonu sonucunda böbrek yumacıklarının iltihaplanması (glomerülonefrit) sayılabilir. Çoğunlukla bütünüyle tedavi edilebilir. Ayrıca şeker hastalığı, mültipl miyelom gibi sistem hastalıkları böbreği etkileyip, bütünüyle çalışmaz duruma gelmesine yol açabilirler. Böbrekler bütünüyle çalışmaz duruma gelmişse hastayı hemodiyaliz makinesine bağlayarak ya da böbrek aktarımıyla kurtarma şansı vardır.
Böbreklerin hemen üstünde yer alan bir çift küçük salgı bezi. İnsanda her böbrek üstü bezi, işlevleri farklı iki bölümden oluşur; Dışta kıvamlı böbrek üstü bezi kabuğu ya da kabuk maddesi (korteks); içte böbrek üstü bezi özü ya da öz maddesi (medulla). Böbrek üstü bezi kabuğu, sıvı ve tuz dengesini düzenleyen steroyit hormonlardan aldosteron ile günlük şeker ve yağ kullanımını denetleyen glükokortikoyitleri salgılar. böbrek üstü bezi özüyse, çok miktarda noradrenalin ile adrenalin üreterek depolayabilecek nitelikte özel hücrelerden yapılmıştır; yağların yıkımını artıran ve kandaki şeker düzeyini yükselten bu hormonların etkisi, kalp atışlarını hızlandırıp, güçlendirir; damarların çapının değişmesiyle kan basıncının yükselmesine neden olur. Öbür omurgalılarda böbrek üstü bezi, çeşitli organlara dağılmış yaygın bir organ halindedir.
Bazı insanlarda kabuk maddesinin fazla hormon salgılaması söz konusudur; özellikle de cinsel işlevleri düzenleyenlerin fazla salgılanması kadınlarda erkeksi bir dönüşüme, genç erkek çocuklarda da erken cinsel gelişmeye neden olabilir. böbrek üstü bezlerinin öz maddesi yalnızca iki hormon (adrenalin ve noradanalin) salgıladığından, yaşamsal bir işlevi yoktur; alınması, bedende herhangi bir dengesizliğe yol açmaz; çünkü sinir sisteminin bazı bölümleri de bu hormonları salgılarlar.
Not: Böbreklerin üst bölümünde bulunan böbrek üstü bezleri kişinin stres, tehlike ve enfeksiyonlar karşısındaki tepkimelerini etkileyen hormonları üretirler. Böbreküstü bezleri aort ve böbrek atardamarlarından gelen kanla beslenirler. Bu bezlerden çıkan damarları da, salgılanan hormonları bedene taşırlar. Beyin, sinirler aracılığıyla böbreküstü bezlerine sinyaller gönderir. Böbreküstü bezlerini oluşturan kabuk ve öz maddeleri iki değişik organ gibi hareket ederler. Kabuk maddesi yaşamsal bir organdır ve beden metabolizmasını etkileyen hormonlar salgılar. Öz maddesiyse, adrenalin ve nonadrenalin salgılar. Bunlar, bireyin tehlikeli durumlar karşısındaki tepkimelerini belirler.