Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Halifelik

  • Okunma : 496

Halifelik, Hazreti Muhammed'in ölümünden sonra,onun vekili olarak İslâm dininin başına geçen kişilerin aldıkları göreve verilen ad. Müslümanlıkta halifelik (ya da hilafet) büyük önem taşımış, ilk halifeler Ebubekir, Ömer, Osman, Ali seçimle başa gelmişlerdir. Şam valisi Muaviye,

Ali'nin halifeliğini kabul etmeyince ayrılık belirmiş ve Muaviye, Şam'da halifeliğini ilan etmiş, Ali'nin Kûfe'de öldürülmesiyle, halifelikteki ikilik ortadan kalkmıştır.

Muaviye ölünce halifelik babadan oğula geçer olmuş ve 661'den 750'ye kadar Emeviler soyundan 14 halife birbirini izlemiş, bu arada Ali'yi tutan şiiler, Muaviye oğullarının halifeliğini kabul etmedikleri için, Ali'nin ölümünden sonra halifelik yalnızca sünni mezhepler için geçerlik kazanmış, şiiler önceleri Ali'nin soyundan gelen 12 imamı baş bilmişler, ondan sonra da "müçtehit" ya da "ayetullah" denen din ulularını izlemişlerdir.

Ebu Müslim Horasani'nin Şam'daki Emevi saltanatına son vermesiyle, halifelik Peygamber'in amcaoğulları olan Abbasilere geçmiş, Bağdat'ı başkent yapan sülaleden 750'den 1258'a kadar 37 halife başa geçtikten sonra, İlhanlıların hakanı Hulâgû, Bağdat'ı ele geçirerek, Abbasi halifeliğine son vermiştir.

Bağdat'taki Abbasi egemenliğinin zayıflamaya yüztuttuğu X. yy'da Kuzey Afrika'da ortaya çıkarak Mısır'ı da ele geçiren Fatımiler, Ali'nin soyundan geldiklerini öne sürerek halifeliklerini ilan edince, halifelikte gene ikilik belirmiş, ancak Eyyubilerin, XI. yy'da Fatımilerin saltanatına son vermelerinden sonra bu ikilik ortadan kalkmış ve Abbasi'ler halifeliği yeniden tek başlarına sürdürmüşlerdir.

Bağdat'taki Abbasi halifeliğine Moğolların son vermesinden sonra, Abbasoğullarının halifeliği yalnızca dinsel alanda Mısır'da sürmüş (17 halife), Osmanlı sultanı Yavuz Sultan Selim, Mısır seferinde son halife el-Mütevekkilillah lll'ü yanında İstanbul'a getirip, en büyük İslâm devleti imparatoru olarak, halifeliği de üstüne almıştır (1517).

Yavuz Sultan Selim ve ondan sonraki bütün padişahlar (29 padişah), halife sıfatını taşımışlar, 1922'de saltanat kaldırılınca, Sultan Mehmet VI (Vahdettin) iki hafta kadar yalnızca halife sıfatı taşımış, ama Türkiye'den ayrılmasından sonra, veliaht Abdülmecit Efendi, TBMM tarafından halife seçilmiştir.

Türkiye'de cumhuriyet ilan edilip laiklik ilkesi benimsendikten sonra, halifelik kurumuna da gerek kalmamış ve 3 Mart 1924 tarihli yasayla halifelik bütünüyle ortadan kaldırılıp, son halife Abdülmecit, bütün öbür Osmanoğullarıyla birlikte yurt dışına çıkarılmıştır.