Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Havana

  • Okunma : 520

Hava, Başlıca bileşenleri azot ve oksijen (hacim olarak % 78 ve % 21) olan gaz. Hava Yer yüzeyinde yaklaşık 1 kg/ cm² olan kararlı bir kütleyle Yer'i kuşatarak atmosferi oluşturur. Bazı başka gezegenlerde de eskiden hava, yani birer atmosferleri bulunduğu, ama çekim alanları zayıf olduğu için, zaman içinde yitirdikleri düşünülmektedir. İvmesi, kaçış hızının (yani, bir gezegenin çekim gücünden kurtulmak için ulaşılması gereken hızın) % 20'sinden az olan atmosferler, kararlı kabul edilir. Kaçış hızının 11 km/saniye olduğu Yer'de, yanardağ patlamaları sırasında bile bu tür ivmeler olmaz.

Atmosfer, stratosfere çıkılıncaya kadar, kuru havanın bileşenleri olarak, ana gazların yanı sıra argon (% 0,93) ve karbon dioksit (%0,03) de içerir. Çoğunlukla atmosferin alt yarısında değişik miktarlarda su buharı vardır. Hava kütlesinde su buharının oranı, yaklaşık 0 - % 4 arasında değişir. Bununla birlikte, yoğuşabilir toplam su içeriği (bir hava sütunundaki su buharı miktarı), düşük sıcaklıklarda 1-2 cm'yi, ılık ve nemli atmosferdeyse 6 cm'yi çok seyrek aşar. Ana gazların, ışınımları neredeyse tam geçirmelerine karşılık, çok küçük miktarlardaki su buharı ve karbon dioksit, dalga boyu uzun olan ışınımları soğurur ve yayarlar; bu da "sera etkisi" denilen olaya neden olur. Bu yüzden, son yıllarda havada gözlenen karbon dioksit artışının iklimleri etkileyebileceği düşünülmektedir. Milyonda bölümün kesirleriyle ölçülen bir iz (eser) gaz olan stratosferdeki ozon, Güneş'ten gelen morötesi ışınımları büyük miktarda soğurarak stratosferin ısınmasını sağlar ve Yer'deki yaşamı öldürücü güneş ışınlarından korur. Havanın sıkıştırılabilme özelliği çok fazla olduğu için, atmosferin üst sınırını kesin olarak çizmek olanaksızdır. 

Basınç, 16 km yükseklikte, 10'un çarpanı oranında azalır; sözgelimi, deniz düzeyinde 1 atmosfer olan basınç, 16 km yükseklikte 0,1 atmosfer, 32 km'deyse yalnızca 0,01 atmosferdir. Yoğunluk,jbüyükldikey uzaklıklarda çoğunlukla basınçla birlikte değişir. Değişmez yükseklikte, sıcaklığa bağlı basınç değişmesi önem kazanır. Atmosferin aşağısında hava ağırdır; kararlı kütlesi kabaca 1 kg/m³'tür. Dolayısıyla, hacmi 500 m1 olan bir oda, 0,05 ton hava içerir. Ama 3 km yükseklikte yoğunluk, deniz düzeyindekinden % 30 azdır; bu da alçak yerlerden gelen birçok kişinin, başlangıçta solunum güçlüğü çekmesine neden olur. Yer'deki en yüksek kalıcı yerleşme yerleri, yaklaşık 4 km yükseklikte bulunur. En yüksek (8 800 m'yi bulan) doruklara tırmanan dağcılar, yanlarında oksijen taşırlar.