Münih
Münih, Almanya Federal Cumhuriyeti’ndeki Bavyera eyaletinin başkenti ve üçüncü büyük kentidir. Kentin Almanca adı München “keşişler yurdu” anlamına gelir. Kentin kuruluşu sırasında bu toprakların sahibi olan keşişlerden dolayı bu adla anılmıştır. Münih, Avusturya sınırı boyunca uzanan Bavyera Alpleri’nin 50 km kadar kuzeyinde İsar Irmağı kıyısında 12. yüzyılda kurulmuştur.
Münih, özellikle Rönesans ve barok yapılarıyla ünlüdür. Dünyanın en güzel Rönesans dönemi kiliselerinden biri olan Michael Kilisesi 1597’de yapılmıştır. 15. yüzyılda yapılmış olan Meryem Ana Kilisesi ise gotik üsluptadır. Bu yapı kubbeli iki yüksek kulesiyle kentin başlıca simgelerinden biridir.
Eski kent, İsar Irmağı’nın batı kıyısında bir yarım daire biçiminde kurulmuştu; ırmağın doğu yakasına doğru yayılan modern Münih’in büyük bölümü eski kentin çevresinde yer alır. Irmağın üzerindeki bir adada dünyanın en büyük bilim ve mühendislik müzelerinden biri olan Deutsches Müzesi vardır. Ünlü bir Yunan ve Roma heykelleri koleksiyonu içeren Gliptotek ile Avrupalı ressamların yapıtlarının bulunduğu Eski ve Yeni Pinakotekler de Münih’in önemli müzeleri arasındadır.
Birasıyla ünlü olan Münih’te birahaneler halkın çok sevdiği toplanma yerleridir; ayrıca her yıl geleneksel bir bira şenliği düzenlenir. Duyarlı aletler, optik aygıtlar, elektrikli makineler ve kimyasal maddeler üretilen önemli bir sanayi merkezi olan kentin Nymphenburg banliyösünde ünlü bir porselen fabrikası vardır. Münih önemli bir demiryolu merkezidir ve geniş karayollarıyla Berlin, Salzburg (Avusturya) ve Fransa sınırı yakınındaki Karlsruhe’ye bağlanır.
Bavyera Almanya’nın bir parçası olduğu halde I. Dünya Savaşı’nm sonlarına kadar bölgenin kendi kralı vardı. 1918’de kurulan parlamentoya dayalı Weimar Cumhuriyeti çok kısa ömürlü oldu. Çok geçmeden Münih, Alman karşıdevrimciliğinin merkezi durumuna geldi. Adolf Hitler Nasyonal Sosyalizm ya da Nazizm adı verilen faşist hareketi Münih’te başlattı. Münih’teki yapıların yarıya yakını II. Dünya Savaşı sırasında bombardımanlar sonucu yıkıldı; ama savaştan sonra pek çoğu onarıldı.
1972 Olimpiyat Oyunları ve 1974 Dünya Kupası futbol finalleri Münih’te yapılmıştır.
Münih’in nüfusu 1.274.716’dır (1987).
