Roman Dilleri
Günümüzde Avrupa kıtasında konuşulan dillerden bazıları Latince kökenlidir. “Roman dilleri” adı verilen bu diller Fransızca, İtalyanca, İspanyolca ve Portekizce’den başka, Fransa’nın güneyinde konuşulan Provans dili, Andorra’da ve İspanya’nın kuzeydoğusunda konuşulan Katalanca, Romanya’nın resmi dili olan Rumence ve İtalya’nın kuzeyi ile İsviçre’nin bazı bölümlerinde konuşulan Romanş dilidir. Aynca Sardinya Adası ile İtalya ve İsviçre’de konuşulan bazı lehçeler de Roman dilleri arasında yer alır.
Roman dilleri, Romalılar’ın Avrupa’da imparatorluklarına kattıkları bölgelerde gelişti. Romalı askerler ve tüccarlar yerleştikleri yerlere dillerini de götürdüler; böylece Latince sıradan insanların günlük konuşma dili durumuna geldi. Almanya, istilacı Romalılar’ın giremediği yerlerden biriydi. Bu yüzden Almanca Roman dillerine benzemez.
Çeşitli Roman dillerine dönüşen Latince’nin edebiyatta kullanılan Klasik Latince’yle ilgisi yoktur. Roman dilleri konuşma dillerine dönüşürken, Klasik Latince yazı dili olarak kullanıldı. Bir Roman dilinde yazılmış olan ilk yazı İS 9. yüzyıla rastlar. Roman dillerinin düzenli ve yaygın olarak kullanılan yazı dilleri haline gelmesi ise ancak 200 yıl sonra gerçekleşti. Roman dilleri zaman içinde çeşitli dillerden sözcükler aldı. Örneğin Fransızca’ya, komşu Almanya’nın dili olan Almanca’dan; İspanyolca’ya, Kuzey Afrika’daki Magripliler’in Arapça’sından bazı sözcükler geçti. Bu nedenle, günümüz Roman dilleri arasında kökleri Latince olduğu için pek çok benzerlik bulunmasına karşılık, belirgin farklılıklar da vardır.
Roman dilleri denizaşırı topraklara giden kâşifler, sömürgeciler ve göçmenler aracılığıyla Avrupa’dan dünyanın çeşitli yörelerine yayıldı. İspanyollar dillerini 16. yüzyılda ulaştıkları Orta ve Güney Amerika’ya götürdüler. Orta Amerika’da Meksika’da ve Güney Amerika’daki pek çok Latin ülkesinde, aslından biraz değişik olsa da, İspanyol sömürgeciliğinin mirası olan İspanyolca, uzun süre Portekiz sömürgesi olan Brezilya’da ise Portekizce konuşulur. Kanada’da Ouebec gibi Fransızlar’ın yoğun olduğu yörelerde Fransızca konuşulur. Fransızca, İspanyolca ve Portekizce, Afrika’daki bazı eski sömürgelerde yerel dillerin yanında hâlâ resmi dil olarak kullanılmaktadır. Aynca Esperanto gibi bazı yapay diller de büyük ölçüde Roman dilleri temel alınarak oluşturulmuştur.